Pałac to wielka europejska spuścizna. Został tutaj zbudowany i właśnie ten fakt powinniśmy wykorzystywać i być wdzięczni Królewnie Mariannie Orańskiej za to, że na terenie tej gminy zbudowała dzieło swojego życia.
Rozmówcą portalu ZĄBKOWICE4YOU.PL
jest Marcin Czerniec
– wójt Gminy Kamieniec Ząbkowicki
Jakie są długoterminowe plany dotyczące remontu pałacu i rekonstrukcji parku?
Proces rewitalizacji całego zespołu pałacowo-parkowego rozłożony jest na kilkanaście kolejnych lat. Przygotowana koncepcja zakłada rok 2030 jako ten, w którym będziemy mogli powiedzieć, że obiekt w całości zostanie odrestaurowany w elementach związanych z kubaturą, dotyczących poszczególnych sklepień, konstrukcji, dachów, wewnętrznego wyposażenia w poszczególne elementy oraz wszystkich działań, które będą prowadzone wokół całego założenia parkowego. Jest to przedsięwzięcie bardzo złożone, wymagające przygotowania wielu dokumentów, ale także przedsięwzięcie, które będzie realizowane przy znaczącym dofinansowaniu środków zewnętrznych. Oczywiście tego typu prace zawsze wymagają pewnej etapowości, ale już teraz można powiedzieć, że po dwóch latach od momentu oficjalnego przejęcia obiektu i rozpoczęcia działań remontowych, adaptacyjnych oraz dokumentacyjnych Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim jest zupełnie innym obiektem od tego, który jeszcze kilka lat temu widzieliśmy jako obraz ruiny oraz braku właściwego dozoru. To wszystko mamy już za sobą. Rozpoczął się nowy okres w historii tego obiektu. Jestem przeświadczony, że dzięki ogromnemu zaangażowaniu na rzecz odbudowy i rewitalizacji obiektu, w przyszłości Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim będzie jedną z pereł Województwa Dolnośląskiego i naszego kraju. Już teraz możemy powiedzieć, że to, co nam się udało wspólnymi siłami wykonać, jest ogromnym sukcesem, który rzutuje bardzo pozytywnie na gminę Kamieniec Ząbkowicki oraz jej promocję.
Warto też powiedzieć, że posiadamy także dokumentacje, które umożliwią utworzenie Parku Kulturowego na terenie całego założenia pałacowo-parkowego. Będzie on dodatkową formą ochrony konserwatorskiej. Dokument został uchwalony w czerwcu tego roku przez Radę Gminy, będzie on podstawą do tego abyśmy mogli, już w przyszłym roku, ubiegać się o nadanie statusu pomnika historii dla całego założenia pocysterskiego i pałacowo-parkowego. Dokumenty te w znacznym stopniu umożliwią nam ubieganie się o dofinansowanie poszczególnych inwestycji ze środków zewnętrznych i zwiększą nasze szanse na realne pozyskiwanie ogromnych pieniędzy, tak bardzo potrzebnych dla tych obiektów.
Czy planowane są działania na rzecz pozyskania środków finansowych od spadkobierców Marianny Orańskiej lub organizacji, stowarzyszeń zagranicznych, które związane są z byłą właścicielką pałacu?
Warto zauważyć, że związki naszego pałacu oraz pozostałych obiektów z Holandią, są niezaprzeczalne. Właścicielka pałacu była przecież Holenderką i dlatego warto dostrzegać te niewątpliwe ważne walory, które niesie w sobie akcent niderlandzki. Jesteśmy w kontakcie z ambasadorem Holandii, nawiązaliśmy również kontakt z bezpośrednią rodziną potomków Marianny Orańskiej. To, co będzie możliwe w przyszłości, to zainicjowanie współpracy, która będzie oczywiście pewną formą zaangażowania obu stron. Mamy obecnie potwierdzenie, iż król Holandii jest zainteresowany możliwością odwiedzenia naszej miejscowości. Już teraz możemy się pochwalić tym, co udało nam się wykonać. W przypadku zrealizowania tej wizyty będziemy także, miejmy nadzieję, mogli oczekiwać pewnej formy dodatkowego zaangażowania ze strony Holandii. Oczywiście trzeba też zdecydowanie powiedzieć, że Gmina Kamieniec Ząbkowicki jest właścicielem obiektu i żadne prawa majątkowe, poza historycznymi spadkobiercom nie przysługują. Możemy rozmawiać o wymianie kulturowej, wymianie poglądów, spojrzeń na kulturę holenderską i na kulturę polską. Chcielibyśmy także, aby właśnie w przyszłości, w rewitalizowanym obiekcie pałacowym można było utworzyć Centrum Myśli Polsko-Holenderskiej oraz stałą wystawę tulipanów na poszczególnych ogrodach tarasowych, zatytułowaną „Wiosna tulipanów”. Będzie to cykliczna impreza organizowana na terenie ogrodów pałacowych corocznie i będzie ona, na wzór Lata Kwiatów, przyciągała tłumy turystów z Polski i z zagranicy. Tulipany, jako piękne kwiaty i symbol Holandii, będą piękną ozdobą zrewitalizowanych założeń ogrodowych na terenie pałacu.
Warto podkreślić, że w chwili obecnej udało nam się już pozyskać, z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska, kwotę prawie 2 milionów złotych na odtworzenie historycznych nasadzeń poszczególnych gatunków roślin i krzewów, które rosły w obszarze wzgórza pałacowego. Natomiast projekt, który zakłada kontynuację nasadzeń, będzie przedstawiony do dofinansowania jesienią tego roku. Jestem przeświadczony, że oryginalność tego projektu da nam szansę do pozyskania kolejnych środków. Łącznie, na chwilę obecną, pozyskaliśmy ponad 3,5 miliona złotych na całość projektu.
Czy Centrum Integracji Społecznej Gminy Kamieniec Ząbkowicki będzie kontynuowało prace porządkowe na terenie kompleksu pałacowo-parkowego?
CIS zostało utworzone w roku ubiegłym i spełnia swoją rolę w sposób doskonały. Jesteśmy, można już teraz powiedzieć, największym CIS na Dolnym Śląsku, jednym z 5, które zatrudnia ponad 120 uczestników, w ramach świadczeń integracyjnych. Od czerwca tego roku jest już kolejna grupa 30 osób wykonujących zadania na terenie gminy. Grupa 150 osób pracuje w różnych obszarach tematycznych, nie tylko związanych z pracami przy zieleni urządzonej ale także przy odbudowie poszczególnych elementów małej architektury, odtwarzaniu i odsłanianiu historycznych traktów komunikacyjnych, które przebiegają właśnie przez całe wzgórze parkowe. Uczestnicy CIS wykonują także szereg innych prac na terenie całej gminy: począwszy od prac porządkowych do prac związanych z wytwarzaniem elementów drewnianych w warsztacie stolarskim. Są to prace, które służą nie tylko założeniu pałacowo-parkowemu ale całemu społeczeństwu. Warto podkreślić, że tego typu CIS, jako samorządowy zakład budżetowy, jest doskonałą formą integracji osób pozostających bez zatrudnienia, które oczekują i proszą o różne rodzaje wsparcia. To wsparcie, w ramach możliwości, otrzymują. Warto też podkreślić, że świadczenia integracyjne to środki pochodzące z funduszy europejskich i to też jest rzeczywisty wyraz działania Gminy, w tym także pomocy w aktywizacji osób pozostających bez pracy. Jestem przeświadczony, że CIS jeszcze przez długie lata będzie realizować poszczególne prace na terenie całego zespołu pałacowego ale także na obszarach, na których będzie tworzony park kulturowy.
Marianna Orańska, jako właścicielka pałacu, zatrudniała okolicznych mieszkańców, w liczbie około 200 osób, do wykonywania pracy na terenie swojej rezydencji. Można powiedzieć, że CIS jest też pewną formą odpowiedzi na zapotrzebowanie na prace, które muszą być wykonywane w ramach tego zamierzenia. Bardzo ważnym elementem przy odbudowie zespołu pałacowo-parkowego jest fakt integracji społeczeństwa. Osoby, które realizują się w poszczególnych drobnych, mniejszych bądź większych pracach, mają autentyczne poczucie związania z tym obiektem i wiedząc, że wykonują określone prace, zostawiają cząstkę siebie w tych czynnościach oraz dużo bardziej szanują to, co jest wspólnym dziedzictwem naszej gminy i naszego kraju.
Jak będzie wyglądała sytuacja z wstępem do parku w przyszłych latach?
Oczywiście to pytanie może rodzić pewne wątpliwości, ale pragnę wszystkich uspokoić. W dniu dzisiejszym wyłącznie kompleks pałacowo-parkowy jest obiektem posiadającym stały dozór, posiada wydzielone ścieżki i trakty turystyczne, a w obiekcie pałacowym przygotowana jest trasa turystyczna – biletowana. Wstęp do parku jest ogólnodostępny. W sytuacji, w której turysta nie chce wchodzić do zespołu pałacowego może podziwiać całą zieleń, która w ramach 130 hektarów lasu i parku znajduje się na terenie naszej gminy. Zwiedzanie części parkowej jest oczywiście bezpłatne. Ważne jest jedynie aby pamiętać, że przy tego typu obiektach zabytkowych istnieją pewne ograniczenia, które nie powinny być łamane. Mam tu na myśli wjazd samochodami terenowymi i quadami, bo te pojazdy niszczą historyczne nawierzchnie szlaków komunikacyjnych i nie powinno się nimi wjeżdżać na teren kompleksu parkowego. Niestety, mimo oficjalnych zakazów, widoczne są ślady wjazdu tego typu pojazdami. Jest i będzie to napiętnowane przez miejscową policję. Takie akty wandalizmu w latach wcześniejszych miały miejsce i oczywiście tego typu przypadki nie powinny się powtarzać w przyszłości.
Jakie są zamiary władz samorządowych, także wójta, w zakresie pozyskiwania środków finansowych z funduszy unijnych?
Oczywiście możliwość pozyskiwania środków na obiekt pałacowo-parkowy jest duża, ale trzeba też spojrzeć realnie na to, jakie środki gmina może pozyskiwać by rok po roku sukcesywnie realizować program rewitalizacji obiektu. Od roku 2012, tak należy to powiedzieć, uzyskaliśmy już pierwsze wymiernie duże środki na odbudowę tego zespołu. Niewątpliwie bardzo ważne jest wsparcie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, od którego w roku ubiegłym otrzymaliśmy pół miliona złotych na remont sklepień sali balowej – największej sali, największej sali jaka znajduje się w pałacu. Ta inwestycja została już wykonana i rozliczona. Dało to efekt w postaci kolejnego dofinansowania. W roku obecnym otrzymaliśmy 750 tys. złotych na remont monumentalnego tarasu widokowego, kolejnej inwestycji, która jest realizowana właśnie w procesie rewitalizacji zespołu pałacowo-parkowego. Te prace, dofinansowywane także ze środków gminnych zostaną zakończone do końca września tego roku. Pozyskaliśmy także środki na monitoring całego obiektu, w ramach programu „Razem bezpieczniej”. Programu, którego priorytetem jest wyeksponowanie bardzo ważnego celu jakim jest ochrona dóbr kultury przed dewastacją, na przykładzie ochrony obiektu pałacu.
Program, który został przez nas przygotowany uzyskał najlepszą ocenę, w ramach krajowego programu „Razem bezpieczniej” i został rekomendowany do udzielenia dofinansowania w wysokości 100 tys. złotych. Ważne jest też to, że w roku obecnym udało się pozyskać prawie 200 tys. złotych na stałą wystawę, która będzie zlokalizowana w odrestaurowanych pomieszczeniach pałacowych na parterze obiektu. Wystawa, która będzie zatytułowana „Dzieje i twórcy założenia pałacowo-parkowego w Kamieńcu Ząbkowickim”, przedstawiać będzie zarówno postać Marianny Orańskiej – historycznej właścicielki, jak również Petera Lennego – projektanta ogrodów pałacowych, a także Karla Friedricha Schinkla i Ferdinanda Martiusa – dwóch budowniczych i jednocześnie architektów założenia pałacowego. Wystawa będzie wieloetapowa, multimedialna oraz będzie przedstawiała różne walory i ujęcia tego wszystkiego co na terenie Europy zostało stworzone przez tychże twórców. Będzie ukazywała jaki wpływ poszczególne budowle wywarły na architektach przy projektowaniu założenia pałacowo-parkowego w Kamieńcu Ząbkowickim.
Wystawa, która uzyskała, dzięki bardzo dobrze przygotowanemu projektowi, rekomendowanie do dofinansowania przez MKiDzN, będzie otwarta 20 września br. Ważne jest również to, o czym wspomniałem wcześniej, że otrzymaliśmy dofinansowanie w kwocie prawie 2 mln złotych na odtworzenie historycznych nasadzeń wokół pałacu, drzew i krzewów: rododendronów, azalii i kilkuset różnych odmian roślin, które były kiedyś eksponowane na poszczególnych obszarach naszego kompleksu parkowego. To przedsięwzięcie będzie również realizowane w dwóch następnych latach. Z uwagi na wieloetapowość tego przedsięwzięcia planujemy składanie kolejnych wniosków, aby można było odnowić i ukształtować ponownie całe założenie parkowe, które jest unikatowe w skali europejskiej.
Oczywiście bardzo ważne jest przygotowanie kolejnych dokumentacji. Już w ramach jesiennego naboru planujemy złożenie dużego wniosku na wykonanie docelowych pokryć dachowych budynku zasadniczego, budynku oficyn oraz remont dwóch budynków oficyn, aby umiejscowić tam kawiarenkę. A także, po jednej i po drugiej stronie budynku zasadniczego chcemy zabezpieczyć i odrestaurować pomieszczenia, które będą pełniły funkcje wystawiennicze. Ubolewam, że nie otrzymaliśmy dofinansowania w ramach Programu Norweskiego – środków o które ubiegaliśmy się na rewitalizację założenia pałacowego. Ale trzeba też powiedzieć wyraźnie, że każde otrzymane środki zawsze są niewystarczające. Tak jak w przypadku środków norweskich, z których tylko kilkanaście projektów w skali kraju otrzymało dofinansowanie, Pałac w Kamieńcu Ząbkowickim również, w mojej ocenie, takie dofinansowanie otrzyma w kolejnej perspektywie. Dlatego też, tak jak już zaznaczyłem, jesienią składamy wnioski o następne środki w tym samym zakresie rzeczowym, co w roku ubiegłym. Jestem przeświadczony, że w perspektywie lat 2014-2020 uda nam się uzyskać oczekiwane dofinansowanie w kwocie prawie 40 mln złotych. Te środki są potrzebne aby w pełni zabezpieczyć obiekt i jednocześnie, na ich bazie, prowadzić prace adaptacyjne w obiekcie, aby w pełni udostępnić go dla zwiedzających.
Jakie zamiary ma Gmina oraz organizacje samorządowe w zakresie rozbudowy infrastruktury w parku i w najbliższym otoczeniu pałacu? (ścieżki edukacyjne: przyrodnicze, historyczne)
Na to pytanie, po części, już odpowiedziałem wcześniej. W uzupełnieniu chciałbym dodać kilka szczegółów na temat realizacji naszych zamierzeń. Przygotowanie dokumentacji i utworzenie parku kulturowego będzie dodatkową formą ochrony tego obiektu ale też będzie podstawą do pozyskiwania kolejnych środków właśnie na tzw. ścieżki edukacyjne: przyrodnicze, historyczne i te wszystkie elementy, które, w ramach Parku Kulturowego, są eksponowane i uzyskują dofinansowanie chociażby ze środków publicznych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska ale także innych, mających na celu ochronę dziedzictwa kulturowego. Jeśli wszystko dobrze pójdzie będziemy jednym z największych parków kulturowych na terenie Polski, gdyż będzie on obejmował obszar prawie 350 hektarów i będzie 27. Parkiem, na terenie kraju.
Czy planowane są prace związane z rewitalizacją budynków mieszkalnych znajdujących się przy głównych trasach turystycznych i jak wygląda sprawa budynków leżących na obrzeżach Kamieńca.
Jest to temat odrębny od zespołu pałacowego i związany jest przede wszystkim ze sprawami Wspólnot Mieszkaniowych. Budynki, które są w 100% własnością gminy, już teraz widać to doskonale, zmieniają swoje oblicze. Wykonane, bądź w trakcie są remonty budynków gminnych, budynku GCK, budynku UG i budynków pełniących funkcje świetlic wiejskich i środowiskowych. W tych obszarach prace realizowane są także przy znacznym zaangażowaniu środków zewnętrznych. Warto podkreślić i powiedzieć że tylko w tym roku udało się pozyskać 300 tys. zł, właśnie na kompleksowy remont Gminnego Centrum Kultury, który będąc obiektem zabytkowym, uzyskał nową elewację. Wygląd tego budynku jest diametralnie inny od tego jaki był przed remontem.
Inaczej rzecz się ma w przypadku Wspólnot. Wspólnoty Mieszkaniowe są to niezależne byty prawne i muszą mieć środki gromadzone na koncie funduszu remontowego. Nie wszystko może zrobić gmina, a decydujący głos należy do właścicieli. Niejednokrotnie właściciele sami muszą określić swoje priorytety i to, co chcą aby było zrobione w pierwszej kolejności przy zaangażowaniu środków w ramach funduszu remontowego oraz funduszy inwestycyjnych, które mogą być przeznaczone na te cele. Na dzień dzisiejszy nie ma też znaczących środków, które mogłyby być im przekazane. Dofinansowanie dla Wspólnot, ze środków zewnętrznych w perspektywie programowej 2007-2013 mogły otrzymywać gminy miejskie i miejsko-wiejskie. W perspektywie lat 2014-2020 większy nacisk będzie kładziony na budynki znajdujące się w obszarach miejsko-wiejskich, gminach do 10 tys. mieszkańców. Dlatego ważne jest, żeby w tym miejscu powiedzieć, że starania gminy, aby uzyskać status gminy miejsko-wiejskiej, w nieodległej perspektywie, ma bardzo duże znaczenie. Nie bez znaczenia jest to, że 24 miasta w województwie dolnośląskim są mniejsze od Kamieńca Ząbkowickiego. Warto podjąć działania aby w przyszłości gmina Kamieniec Ząbkowicki była gminą miejsko-wiejską. Sam Kamieniec Ząbkowicki liczy ponad 4.500 mieszkańców i może być miasteczkiem, a co ważne nie wiąże się z tym żadna dodatkowa forma obciążania finansowego dla mieszkańców. Jest to oczywiście prestiż, pewna forma dodatkowego atutu, dla wszystkich tych, którzy mieszkają na tym terenie i dla dalszego rozwoju. To też wzrost wartości nieruchomości dla mieszkańców, promocja terenu oraz, co ważne, wszystkie warunki, aby być miastem spełniamy. Prawdą jest, też to że ostatecznie decyzję w tym temacie podejmie Rada Ministrów. Stosowne dokumenty, związane z przygotowaniem się do tego zadania, są realizowane wraz ze stosownymi konsultacjami, aby można było do końca roku 2015 otrzymać decyzję Rady Ministrów, czy gmina Kamieniec Ząbkowicki będzie w przyszłości gminą miejsko-wiejską czy pozostanie gminą wiejską jak dotąd. Ale jeszcze raz podkreślam, jest to bardzo ważne i nie wiąże się z tym żadna dodatkowa forma zwiększenia wydatków dla mieszkańców. To rozwiązanie ma same atuty, a w przyszłości, pozwoli pozyskać środki finansowe, chociażby na remonty przeprowadzane na Wspólnotach Mieszkaniowych. Jest to więc dodatkowy argument do tego, aby działania w sprawie uzyskania praw miejskich podjąć.
W jakim stopniu planowane jest wykorzystanie potencjału zawartego w pałacu i parku w kontekście wykorzystania tych obiektów w promocji Gminy poprzez organizowanie imprez kulturalnych, sportowych i turystycznych?
Oczywiście, bardzo ważne jest umiejętne wykorzystanie całego potencjału pałacu i parku bo są to obiekty, które z jednej strony przez swoją wielkość mogą przytłaczać ale z drugiej strony, właśnie ze względu na swoją wielkość, dają bardzo duże możliwości ich wykorzystania w obszarze turystycznym i kulturalnym. To działanie będzie ściśle połączone z procesem odbudowy, rewitalizacji obiektu i jego promocji na terenie nie tylko województwa ale i w kraju i za granicą. Proszę dostrzec, że właśnie turyści, którzy przyjeżdżają do obiektu, przekazują pozytywne opinie o naszej gminie. Już teraz ponad 20 tys. turystów odwiedziło Pałac Marianny Orańskiej. W tym roku rozpoczynamy nową formę promocji obiektu, na terenie Wrocławia. Jesienią planujemy uroczyste otwarcie 1. etapu prac, które są wykonywane na terenie zespołu pałacowo-parkowego ale też warto podkreślić, że chcemy wprowadzić cykliczne imprezy, które będą realizowane właśnie w obszarze pałacowego ogrodu. Mówimy tutaj o stałej wystawie tulipanów, zatytułowanej „Wiosna Tulipanów”.
Pałac to wielka europejska spuścizna. Został tutaj zbudowany i właśnie ten fakt powinniśmy wykorzystywać i być wdzięczni Królewnie Mariannie Orańskiej za to, że na terenie tej gminy zbudowała dzieło swojego życia.
Dla Czytelników ZĄBKOWICE4YOU.PL i „Echa Tygodnia" rozmawiał Krzysztof Woliński.
