#MiejscaKultury Dolnego Śląska – Katedra św. Stanisława i św. Wacława w Świdnicy

To jeden z największych kościołów w naszym regionie, a jego wieża o wysokości ponad 100 metrów jest obecnie najwyższą na Śląsku i szóstą co do wielkości w Polsce. Katedra św. Stanisława i św. Wacława w Świdnicy to #MiejsceKultury Dolnego Śląska, które znajduje się w średniowiecznej części miasta i 5 lat temu zostało wpisane na listę Pomników Historii.

Historia świdnickiej katedry

W 1241 roku pierwszy kościół parafialny w Świdnicy zburzyli Tatarzy. 19 lat później, książę wrocławski Henryk III zbudował drewniany kościół pod patronatem klasztoru klarysek wrocławskich. W 1296 roku patronem kościoła był św. Wacław, w 1298 św. Stanisław, a od 1303 roku do dzisiaj kościół ma już oficjalnie tych obu świętych za patronów.

W 1330 roku książę świdnicki Bolko II Mały, który był największym darczyńcą, zainicjował rozpoczęcie budowy obecnej świątyni. Pracami kierował Nikolaus Lowe, a prowadził je m.in. mistrz Apetz. Rok 1488 to czas zakończenia budowy przy pokryciu dachu ceramicznego kościoła. W 1546 r. ukończono odbudowę po pożarze, który 14 lat wcześniej pozostawił po sobie zniszczenia. W latach 1561-1629 obiekt użytkowali ewangelicy, a w 1662 patronat nad świątynią objęli jezuici, którzy na przełomie XVII i XVIII w. przeobrazili wnętrze kościoła na bardziej barokowe. Zakonnicy zamurowali duże okna nawy głównej i przeprowadzili remont wieży uszkodzonej w trakcie wojny trzydziestoletniej.

Po sekularyzacji zakonu jezuitów, w latach 1757-1772, za zgodą władz pruskich, kościół zamieniono na magazyn zbożowy. Gruntowną renowację przeprowadzono w latach 1893-1909. Podczas II wojny światowej miejsce to przetrwało bez znaczących zniszczeń.

Architektura jednego z największych kościołów na Dolnym Śląsku

Późnogotycka bazylika jest orientowana, trzynawowa, z wielobocznie zamkniętym prezbiterium, pod którym znajduje się XIV-wieczna krypta ze sklepieniem palmowym. Tego typu gotyckie krypty w regionie występują jeszcze w kościele św. Marcina i w kościele Krzyża Świętego we Wrocławiu. Jezuici każdego roku budowali w krypcie Grób Chrystusa, stąd nazywano ją kaplicą grobową. Świdnicka katedra ma najbogatszy wystrój i wyposażenie w grupie świątyń jezuickich w prowincji czeskiej.

Od zachodu widnieją cztery gotyckie portale z piaskowca ozdobione figurami m.in. Matki Boskiej z Dzieciątkiem, apostołów czy świętych patronów tego miejsca. Obecnie na murach kościoła wciąż można podziwiać znaki pracy mistrzów kamieniarskich. Warto zaznaczyć, że wśród jezuickich kościołów na Śląsku najwięcej artystów i rzemieślników było związanych właśnie ze Świdnicą.

Wśród ocalałych elementów średniowiecznego wyposażenia bez wątpienia jednym z najcenniejszych jest gotycki poliptyk (typ ołtarza charakterystyczny dla sztuki gotyckiej – przyp. red.) z 1492 roku, przedstawiający scenę Zaśnięcia Matki Bożej w kaplicy zwanej Chórem Mieszczan (to kopia Ołtarza Mariackiego). Został prawdopodobnie wykonany przez ucznia Wita Stwosza. W zbarokizowanym wnętrzu na uwagę wiernych i zwiedzających zasługują m.in.: ołtarz główny z 1694 r., prospekt organowy z lat 1704-1710, czy bogato dekorowana chrzcielnica z około 1585 r.

We wnętrzu znajduje się także Pieta o bardzo realistycznej formie z ok. 1420 roku. Na dziedzińcu kościoła stoi kolumna św. Floriana pochodząca z 1684.

Współczesne losy Katedry w Świdnicy

25 marca 2004 roku, na mocy bulli Totus Tuus Poloniae Populus papieża Jana Pawła II, ustanawiającej diecezję świdnicką, kościół św. Stanisława i św. Wacława stał się katedrą. W 2017 roku, rozporządzeniem prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy, katedra została wpisana na listę Pomników Historii. To jedna z form ochrony zabytków o szczególnej wartości historycznej, naukowej i artystycznej, mającym duże znaczenie dla dziedzictwa kulturalnego Polski. O najnowszych pracach, które przeprowadzono w katedrze pisaliśmy na łamach naszego portalu TUTAJ

Sara Hass
opracowanie na podstawie: katedra.swidnica.pl, swidnicakatedramuzeum.pl, zabytek.pl Narodowy Instytut Dziedzictwa, 01-03-2017 r.