Humanistyka, wbrew stereotypowym poglądom, wyposaża całą naukę i w rozmaitym stopniu każdej jej różne dziedziny w instrumentarium pojęciowe, porządkuje sposób postrzegania i opisywania rzeczywistości, a nawet inspiruje i pozwala interpretować sens dokonywania odkryć czy wynalazków. Humanistyka to oś, na której toczą się dzieje ludzkiej percepcji świata, jego eksploracji i tworzenia wizji przyszłości, w jakiej toczyć się ma nasza egzystencja.
Dobrze zatem się stało, iż jednego dnia (zapowiadanej przez nasz portal) ząbkowickiej edycji Dolnośląskiego Festiwalu Nauki poświęcono tej sferze najwięcej uwagi. Informowaliśmy o tym w naszym serwisie #dzieje_się_teraz . Były także zajęcia z nauk ścisłych, a konkretnie astronomii i biologii, a nawet praktyczne ćwiczenia ukazujące energetyczny potencjał ludzkiego ciała. Tak jak opublikowana przez nasz portal relacja z pierwszego dnia DFN-u, tak zapis wszystkich zrealizowanych punktów programu drugiego dnia, znaleźć można na stronie internetowej Liceum Ogólnokształcącego w Ząbkowicach Śląskich. Szkoła ta stanowiła bowiem w minionym tygodniu centrum wydarzeń prestiżowej imprezy, jaką jest Dolnośląski Festiwal Nauki. Niniejsza notka poświęcona jest – zgodnie z sugestią zawartą w tytule – głównie spotkaniom nawiązującym do nauk humanistycznych, choć pojawi się również wątek astronomiczny, jako że ta dziedzina wiedzy pozycjonuje się niejako na pograniczu nauk ścisłych i rzeczonej już humanistyki.
Czwartkowe zajęcia rozpoczął wykład dr Marty Śleziak z Uniwersytetu Wrocławskiego o dość zaskakująco brzmiącym temacie: „język polski jako język obcy”. Prelegentka – nota bene absolwentka ząbkowickiego Ogólniaka, o której naukowych badaniach pisaliśmy w naszym portalu – otworzyła licealistom oczy (trzymając się faktów, należałoby napisać, że „otworzyła uszy”) na te cechy polszczyzny, które dla obcokrajowców stanowią barierę w rozumieniu naszego języka ojczystego, a szczególnie w jego nauce. O ile zasady mowy i pisowni języka polskiego dają się opanować, gdy uczy się ich Polak (że nie jest to oczywiste, to wie każdy, kto choć raz w życiu pisał dyktando), o tyle dla osób wywodzących się z innych kultur językowych, polszczyzna jest naprawdę bardzo trudnym językiem. Podając tego przykłady, dr Marta Śleziak starała się uczulić dziewczęta i chłopców, aby w swoich kontaktach z obcokrajowcami uwzględniali te komplikacje i wykazywali empatię wobec ludzi, dla których język polski staje się przedmiotem poznania.
Inne zajęcia prowadziła z kolei wykładowczyni Uniwersytetu Wrocławskiego dr Agnieszka Małocha-Krupa, która – co relacjonowaliśmy w naszym portalu – gościła już w ząbkowickim LO w ubiegłym roku. Tegoroczny wykład oraz prowadzone przez panią doktor praktyczne ćwiczenia miały na celu uwrażliwienie młodych ludzi na poprawność odmiany nazwisk, stosowania apostrofu w odniesieniu do niepolskich nazwisk czy nazw. Podobną tematykę, odnoszącą się również do obcojęzycznych nazw, stosowanych na przykład bardzo często w sferze komunikacji elektronicznej, poruszyła podczas swojej prelekcji dr Marta Śleziak. Później zaś, obie panie poprowadziły wspólnie jeszcze jedne niekonwencjonalne zajęcia. Tym razem bowiem zachęcały do stosowania smartfonów, tabletów, laptopów i komputerów, aby wykorzystywać bardzo bogate zasoby dostępnych w sieci słowników. Jak się bowiem szybko okazało, po włączeniu telefonów uczennice i uczniowie błyskawicznie mogli surfować po kolejno prezentowanych wirtualnych leksykonach polszczyzny. Warto ten fakt podkreślić, bo używanie prawidłowej pisowni, aplikowanie pojęć adekwatnych do intencji mówiącego czy piszącego, rozwijanie palety słownictwa we wszelkich wypowiedziach czy też wprowadzanie nowych słów i zwrotów lub zaciąganie do bieżącej mowy zasobów pochodzących z języków obcych, jest nie tylko wymagającym zadaniem, ale też może przynosić wielką satysfakcję. Nie można przecież zapomnieć, że celem mowy czy pisma jest komunikowanie się i im bardziej jest ono z jednej strony precyzyjne, a z drugiej atrakcyjne, sprzyja to międzyludzkim relacjom, a także wpływa na ich jakość.
Wszystkie wspomniane wyżej zajęcia ubogacane były możliwością zadawania pytań obu prelegentkom, które z racji swoich akademickich pasji są niekwestionowanymi ekspertkami w dziedzinie naszej mowy ojczystej. Niewątpliwie miłym akcentem było wręczenie nagród i dyplomów dla uczestników przeprowadzonych wśród licealistów konkursów wiedzy o polszczyźnie i ortograficznego. W obu dyscyplinach polonistyki najlepsze wyniki osiągnął uczeń I klasy Witold Podraza. W ceremonii uczestniczył dr hab. Kazimierz Orzechowski, prezentujący tego dnia bardzo interesujące wykłady o „rodzinie, która zdobyła 5 nagród Nobla” (mowa była o rodzinie Marii Curie-Skłodowskiej) i na zaskakujący temat „pożytków z błędów w nauce”. W mini uroczystości brały też udział panie polonistki z LO: mgr Jolanta Depczyńska, mgr Magdalena Kotowicz i mgr Urszula Zachara, które na co dzień szlifują wśród licealistek i licealistów znajomość języka ojczystego. Po części oficjalnej miało też miejsce nieformalne spotkanie w szkolnej kawiarence. Dr Marta Śleziak wręczyła na ręce wicedyrektor LO mgr Marioli Hajduk książkę pt. „Ziemie Odzyskane w drukach ulotnych z lat 1945–1948. Język – tematyka – formy” będącą efektem wieloletnich prac badawczych. Jako absolwentka ząbkowickiego Ogólniaka, rodzinnie związana z Kamieńcem Ząbkowickim, podkreślała wdzięczność kadrze pedagogicznej i całemu środowisku za wzbudzone w niej zamiłowanie do nauki.
Obok omówionych wyżej (i w olbrzymim skrócie) prelekcji z dziedziny humanistyki, nie mniej pasjonujące i dosłownie niemal odkrywcze, były ćwiczenia z astronomii. Prowadzili je wspólnie dr Tomasz Mrozek i dr Dawid Moździerski – ci sami naukowcy, którzy wieczorem pierwszego dnia DFN-u, animowali nocne obserwacje widnokręgu na Twierdzy Srebrna Góra. Tym razem, w samo południe, dzięki specjalistycznemu teleskopowi, wszyscy zainteresowani mogli zobaczyć na własne oczy Słońce. Znajdując się ok. 8 minut świetlnych od centralnej gwiazdy Układu Słonecznego oddalonej od Ziemi o ok. 150 mln km, w monoklu teleskopu dało się widzieć nie tylko dokładnie kształt naszej gwiazdy, ale także odbywające się na niej protuberancje plazmy koronalnej Słońca. Świadomość, że widzi się zjawisko, które miało miejsce jedynie lub aż 8 świetlnych minut wcześniej, była naprawdę intrygująca. Uczniowie nie tylko wielokrotnie zaglądali na Słońce poprzez udostępniony im teleskop, ale starali się w różny sposób utrwalić widziany obraz na swoich nośnikach elektronicznych. Na co dzień przecież takiego rodzaju introspekcji nie da się prowadzić. Padało wiele pytań i młodzież toczyła dyskusje. Wszyscy przecież wiemy, że fizyczne pokonanie odległości dzielącej Ziemię od Słońca nie jest możliwe dla człowieka. Pozostaje zatem wykorzystanie najnowszych zdobyczy technologii optycznych, potencjał obliczeniowy maszyn elektronicznych i – przede wszystkim – ludzka odwaga, determinacja i wyobraźnia, bez których astronomia obyć się nie może. Czy wśród licealistów znajduje się przyszły astronom na miarę Mikołaja Kopernika, tego dzisiaj nie wiemy, za to jasne jest, iż nauczanie astronomii stanowić mogłoby naprawdę pasjonujące dla wszystkich zajęcie.
Dolnośląski Festiwal Nauki odbywał się już po raz dwudziesty, a w Ząbkowicach Śląskich (jeśli nas pamięć nie myli) odbywa się już kilkanaście lat. Inicjatywę tę zakrzewiła w naszym lokalnym środowisku dr Barbara Mianowska – nauczycielka chemii ząbkowickiego LO. Wiele osób zapewne pamięta pierwsze, skromne zajęcia DFN-u w byłej siedzibie szkoły przy ul. Bohaterów Getta oraz sesje wyjazdowe, gdy uczniowie z naszego miasta udawali się na zajęcia do ośrodków akademickich we Wrocławiu. Obecnie DFN odbywa się nie tylko w ząbkowickim LO i nie tylko w Ząbkowicach Śląskich. Ziemia Ząbkowicka jest wpisana w plan festiwalu i miejmy nadzieję, że w latach przyszłych ta idea będzie kontynuowana i rozwijana.
Wydarzenia z 19 października 2017 r., w których brali udział uczniowie LO:
- Język polski jako obcy – dr Marta Śleziak
- Wolontariat Europejski – doświadczenie na całe życie – Urszula Buła
- Rajd Dakar jako laboratorium nauki – Julian Obrocki
- Układy planetarne wokół małych gwiazd – dr Tomasz Mrozek, dr Dawid Moździerski
- Słowniki w zasięgu ręki i smartfona – dr Agnieszka Małocha-Krupa, dr Marta Śleziak
- Konkurs Immunologiczny dla Licealistów „Obroń się z immunologią” – mgr Anna Kędzierska, inż. Agnieszka Chrobak, mgr Daria Lorek
- Jak przełamać barierę językową i nieśmiałość w kontaktach z osobami z innych krajów i środowisk? – Urszula Buła
- Rodzina, której przyznano 5 Nagród Nobla – dr hab. Kazimierz Orzechowski
- O Ludwiku Hirszfeldzie i grupach krwi – dr Monika Chaszczewska-Markowska
- Obserwacje Słońca – dr Tomasz Mrozek, dr Dawid Moździerski
- Pokonać samego siebie – trudne decyzje naszego układu odpornościowego – dr inż. Aleksandra Bielawska-Pohl
- Dyktando i II Konkurs wiedzy o współczesnej polszczyźnie – dr Agnieszka Małocha-Krupa, dr Marta Śleziak
- Dlaczego diety nie działają? – dr Marta Sochocka
- O pożytkach z błędów w nauce – dr hab. Kazimierz Orzechowski
- Jak do stylu swojej jazdy dobrać rower górski? – inż. Piotr Kurczab, mgr inż. Marek Janikowski
- Warsztaty Aerial Jogi z elementami tańca i akrobatyki w powietrzu – mgr Katarzyna Donner
