#MiejscaKultury Dolnego Śląska – Twierdza Kłodzko

Jedną z największych atrakcji Kłodzka jest wznosząca się nad nim Twierdza, położona na wzgórzu, aktualnie zwanym Wzgórzem Twierdzy. Zajmująca powierzchnię ponad 30 ha fortyfikacja z XVII-XVIII w. przyciąga wielu turystów nie tylko w sezonie wakacyjnym. Twierdza Kłodzko, powstała w miejscu starej osady, gdzie krzyżowały się trzy ważne szlaki handlowe. To #MiejsceKultury Dolnego Śląska z 1000-letnią historią, które przedstawiamy dziś w ramach naszego cyklu.

Początki Twierdzy Kłodzko

Pierwsza wzmianka o Twierdzy Kłodzko, autorstwa czeskiego kronikarza Kosmasa, pochodzi z 18 czerwca 981 roku. Niektóre źródła podają, że tego dnia zmarł również Sławnik – właściciel Kłodzka. W 1114 roku czeski książę czeski Sobiesław zwyciężył podczas walk o Kłodzko, podpalając gród. Pierwsza odbudowa miała miejsce dopiero po 15 latach, w 1129 roku, Sobiesław był już wówczas królem czeskim.

W 1137 roku Sobiesław i Bolesław Krzywousty podpisali „pokój kłodzki”. Dokument ten zakończył długotrwałe, niszczące (zwłaszcza dla Śląska) wojny pomiędzy obydwoma krajami, wyznaczając granice na długie lata.

W latach 1179-83, z inicjatywy kasztelana, Bogusza Brodatego, na Górze Zamkowej zbudowano kościół pw. św. Wacława. Rok 1349 to czas, kiedy pierwszy arcybiskup praski – Arnoszt z Pardubic – sprowadził do Kłodzka augustianów, budując im klasztor i kolegiatę pw. NMP.  W drugiej połowie XVI wieku, na południowo-zachodnim stoku góry zbudowano „Zamek Niższy” zwany Dolnym.

Burzliwe czasy Twierdzy Kłodzko

W 1622 roku, podczas wojny 30-letniej, zamek spalono. 5 lat później wybuchło 5 ton prochu, co znacząco uszkodziło mury i  zniszczyło kościelną wieżę. Skutkowało to rozbiórką kolegiaty. W 1742 roku twierdza przeszła w posiadanie wojsk pruskich. 18 lat później, w wyniku działań wojennych w trakcie drugiej wojny śląskiej – w austriackie. W 1763 roku wskutek traktatu obiekt znów trafił w ręce pruskie.

W latach 1770-74 ruiny średniowiecznych zabudowań zamkowych i Małego Szańca zostały całkowicie zburzone, jednak wybudowano wówczas m.in. donżon z wieżą widokową.

W 1877 roku twierdza na mocy rozkazu gabinetowego utraciła swój status, jednak wciąż pozostała we władaniu wojska. Obiekt zaczął służyć do celów gospodarczych, stopniowo przekształcano go w magazyny i więzienie.

Twierdza Kłodzko w okresie II wojny światowej

W trakcie II wojny światowej, w latach 1940-43 twierdza była filią obozu KZ Groß-Rosen. Umieszczano w niej jeńców wojennych, niemieckich dezerterów oraz podejrzanych o działania na szkodę III Rzeszy. Znajdowało się tu ciężkie więzienie, miejsce kaźni i obóz pracy.

W lata 1944-45 na terenie obiektu uruchomiono ewakuowane z Łodzi z powodu przesuwania się frontu zakłady AEG, w których produkowano części do pocisków V-1 oraz aparatury elektryczne do łodzi podwodnych (U-Bootów) i lotnictwa.

Twierdza Kłodzko współcześnie

Do 1958 roku na terenie twierdzy zlokalizowane były składy i magazyny wojskowe. Następnie do 1995 roku funkcjonowała tu wytwórnia tanich win.

W 1960 roku Twierdza Kłodzko została oficjalnie uznana za zabytek i udostępniona do zwiedzania dla turystów. Dziesięć lat później nakręcono tutaj część zdjęć do ostatniego odcinka kultowego serialu „Czterej pancerni i pies”.

Obecnie twierdza służy celom turystycznym i muzealniczym. Wciąż prowadzone prace renowacyjne, mają za zadanie przywrócenie w znacznym stopniu dawnej formy i świetności obiektu.

Sara Hass
Opracowanie na podstawie: .twierdza.klodzko.pl, Dolnośląska Organizacja Turystyczna/dolnyslask.travel