Wśród wielu zadań realizowanych przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, dwa zasługują na szczególną uwagę, bo o ile wszystkie działania PCPR są skupione na problematyce rodzinnej, o tyle funkcjonowanie rodzin zastępczych i interwencje kryzysowe stanowią szczególnie wrażliwy wątek codziennej pracy, liczonego w 13 etatach, zespołu pracowników tej instytucji.
Obszerne, bo liczące prawie 60 stron sprawozdanie z działalności PCPR w 2015 r. złożyła dyrektor Beata Mirek podczas ubiegłotygodniowej sesji Rady Powiatu Ząbkowickiego (zobacz naszą relację).
W roku 2015 na terenie Powiatu funkcjonowało 101 rodzin zastępczych w których opiekę znalazło 172 dzieci. W ubiegłym roku przez sądy rodzinne utworzonych zostało 7 rodzin zastępczych dla 10 dzieci z wywodzących się terenu Powiatu Ząbkowickiego. Było wśród nich 58 małżeństw i 43 osoby samotne. 60 rodzin zastępczych to osoby spokrewnione z dziećmi, a 28 to rodziny niespokrewnione i wykonujące zadania rodziny zastępczej niezawodowo. Zawodowych rodzin zastępczych było 10, a 2 pełniły rolę pogotowia rodzinnego. W 2015 roku w rodzinach zastępczych pełniących funkcję pogotowia rodzinnego umieszczonych zostało 20 dzieci, do czasu wyjaśnienia ich sytuacji prawnej. W 2015 r. ze środków własnych samorządu powiatowego na świadczenia pieniężne dla rodzin zastępczych i wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych wydatkowano kwotę ponad 2,5 mln zł oraz ponad 238 tys. zł jako wydatki na dzieci znajdujące się na terenie innych powiatów.
W sprawozdaniu czytamy także, iż Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie realizując politykę prorodzinną swoje działania w ostatnich latach ukierunkowało na pozyskiwanie zawodowych rodzin zastępczych realizując tym samym założenia Powiatowego Programu Rozwoju Pieczy Zastępczej dla Powiatu Ząbkowickiego na lata 2013 – 2015. Promocja rodzicielstwa zastępczego odbywała się również poprzez organizację imprez, takich jak Piknik Rodzin Zastępczych organizowany w miesiącu maju oraz spotkania integracyjne dla zawodowych rodzin zastępczych, w tym spotkanie mikołajkowe w miesiącu grudniu. W 2015 r. zostały przeszkolone i przygotowane do pełnienia funkcji zawodowej rodziny zastępczej przez Ośrodek Adopcyjny we Wrocławiu kolejne dwie rodziny (szkolenie nie wymagało nakładów finansowych po stronie Powiatu, przeprowadzone zostało w ramach statutowej działalności Ośrodka Adopcyjnego). W maju ub. r. w Ząbkowicach Śląskich odbył się I Powiatowy Piknik Rodzin Zastępczych (zobacz naszą relację). W grudniu ub. r. odbyło się spotkanie mikołajkowe, w którym udział wzięło 12 rodzin zastępczych zawodowych oraz rodzinny dom dziecka, mających pod opieką łącznie 46 dzieci. Zabawę wraz z pracownikami PCPR współprowadzili Pani Marzena Łukasik oraz klerycy Metropolitalnego Wyższego Seminarium Duchownego we Wrocławiu „Annus Propedeuticus” w Henrykowie. Także w 2015 r. odbyły się 2 spotkania grupy wsparcia dla rodzin zastępczych zawodowych (11 lutego i 22 kwietnia). Spotkania te będą nadal kontynuowane w 2016 r. Z kolei od 20 października do 22 grudnia 2015 r. odbyło się szkolenie dla rodzin zastępczych spokrewnionych i niezawodowych, prowadzone przez Towarzystwo Społeczne „Razem” na zlecenie Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Ząbkowicach Śląskich. Szkolenia odbywały się w 3 grupach i przeprowadzili je specjaliści w zakresie psychologii i pedagogiki. Każda z grup zrealizowała 20 godzin dydaktycznych. Zakres szkolenia obejmował następujące tematy:
- specyfika kolejnych etapów rozwoju życia dziecka i związane z kolejnymi etapami trudności wychowawcze,
- jak zrozumieć dziecko – jak rozmawiać z dzieckiem,
- stawianie granic i przeciwdziałanie zachowaniom agresywnym,
- szczególne potrzeby dziecka w rodzinie zastępczej,
- współpraca ze szkołą, pomoc dziecku w nauce,
- uzależnienia – ich rozpoznawanie i przeciwdziałanie.
W czasie wakacji letnich zorganizowane były 2 turnusy wypoczynkowe w Ośrodku Wypoczynkowym „Magda” w Pustkowie, organizowane przez Kuratorium Oświaty we Wrocławiu. Uczestnikami mogły być dzieci i młodzież z rodzin zastępczych, które ukończyły 7. rok życia, a nie przekroczyły 16. roku życia. Udział w koloniach był bezpłatny.
Innym ogniwem pomocy rodzinie na terenie Powiatu Ząbkowickiego jest Dom Dziecka „Jutrzenka” w Bardzie, który od 2014 r. działa w nowej formie organizacyjnej. Skupia trzy placówki opiekuńczo-wychowawcze pod jednym węzłem administracyjnym („FELICITA”, „MALI WSPANIALI”, „SPARTA”). Każda z nich przeznaczona jest dla 14 dzieci i posiada warunki zbliżone do rodzinnych, tzn. posiada pomieszczenia mieszkalne takie jak: sypialnie, kuchenka, salon, łazienka, przedpokój a także stałą kadrę wychowawczą zatrudnioną w konkretnej placówce. Każda z placówek ustala swój odrębny harmonogram zajęć wychowawczych, jadłospis, dokonuje zakupów art. spożywczych, chemicznych, szklonych, odzieży itp. Ogółem w trzech placówkach są 42 miejsca. Wymienione wyżej placówki działają na podstawie umowy zlecenia realizacji zadania z zakresu ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej zawartej pomiędzy Powiatem Ząbkowickim a Zgromadzeniem Sióstr Maryi Niepokalanej.
Dla harmonijnego rozwoju dzieci w 2015 r. stosowano w placówkach indywidualne i grupowe metody oddziaływania mające na celu wyrównanie braków rozwojowych, rozwój zainteresowań, kształtowanie postaw prospołecznych, zapewnienie powodzenia szkolnego, przywrócenie prawidłowych więzi emocjonalnych z rodziną, przygotowanie do samodzielnego życia. Placówki zapewniały dzieciom dostęp do nauki, która odbywała się w szkołach poza placówkami, pomoc w nauce, w szczególności przy odrabianiu zadań domowych oraz przez udział w zajęciach wyrównawczych, zajęciach pozalekcyjnych i rekreacyjno-sportowych. Wychowankowie mieli do dyspozycji na terenie placówek: salę teatralną, gimnastyczną, terapii miękkiej, plastyczną, bibliotekę oraz boisko i plac zabaw. Systematycznie prowadzona była indywidualna i grupowa terapia pedagogiczna, wychowankowie byli także objęci pomocą psychologiczną. Wychowankowie mieli możliwość rozwijania swoich zainteresowań i zdolności poprzez uczestnictwo w zajęciach i kursach plastycznych, przygotowywanie przedstawień, organizację różnego rodzaju zajęć i zabaw dla młodszych wychowanków. Wychowankowie mieli możliwość integracji ze środowiskiem lokalnym poprzez uczestnictwo w imprezach organizowanych w najbliższej okolicy oraz na terenie placówki (np. organizacja przedstawień Bożonarodzeniowych, Dni Jutrzenki, Spotkania Wielkanocnego, comiesięcznych urodzin i dyskotek). Ścisła współpraca z wolontariuszami, którymi są uczniowie Liceum Ogólnokształcącego w Ząbkowicach Śląskich, zaowocowała organizacją wspólnych uroczystości, pomocą w nauce, uczestnictwem w działaniach życia codziennego. Dzięki ich zaangażowaniu i sponsorom możliwe było zorganizowanie wielu inicjatyw, m.in. udział w: pieszych górskich wycieczkach, spływach pontonowych, wyjazdach na basen, łyżwy i do kina.
W Domu Dziecka „Jutrzenka” znajdowały się dzieci w wieku od 10 roku życia Jednakże opieką objęte były również dzieci w wieku 3, 4 i 6 lat, gdyż realizowana jest zasada nierozdzielania rodzeństw. W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2015 r. dom dziecka opuściło 17 wychowanków. 9 podopiecznych usamodzielniło się, z czego 3 powróciło do lokali rodzin biologicznych, a 6 założyło własne gospodarstwa domowe. Czworo z nich kontynuuje naukę, a 2 podopiecznych odeszło do rodzin zastępczych, 3 podopiecznych odeszło do innej formy instytucji opiekuńczych i 3 podopiecznych powróciło do rodzin biologicznych
W roku 2015 dotacja z budżetu Powiatu na funkcjonowanie Domu Dziecka wynosiła ponad 1,6 mln zł. Dom Dziecka otrzymał również darowizny na ogólną kwotę ponad 46 tys. zł. Była to odzież, artykuły szkolne, produkty gospodarcze i wyposażenie, chemia domowa, produkty spożywcze, pomoce dydaktyczne i książki, komputery, laptopy i gry. Od sponsorów udało się również pozyskać kwotę 5 tys. zł. przeznaczoną na dofinansowanie wypoczynku letniego dzieci i młodzieży w 2015 r.
Od 2015 roku na terenie Powiatu Ząbkowickiego funkcjonuje placówka opiekuńczo-wychowawcza typu rodzinnego w Targowicy. Umowa na prowadzenie rodzinnego domu dziecka została podpisana w listopadzie 2015 r. na czas określony, tj. do listopada 2020 r., pomiędzy Powiatem Ząbkowickim a Stowarzyszeniem „Piotruś Pan” z siedzibą Targowicy. W placówce przebywa 9 dzieci. Placówka zapewnia dzieciom całodobową opiekę i wychowanie oraz zaspokaja ich niezbędne potrzeby emocjonalne, rozwojowe, zdrowotnych, bytowe, społeczne itp.
Odrębny rodzaj działalności prowadzi Ośrodek Interwencji Kryzysowej „Nadzieja” w Bardzie wraz z hostelem, prowadzonym przez Stowarzyszenie „Związek Maryjny”. W 2015 r. OIK zapewniał osobom z terenu Powiatu Ząbkowickiego, dotkniętym przemocą w rodzinie całodobowe schronienie wraz z posiłkiem oraz poradnictwo psychologiczne, prawne, socjalne, medyczne i rodzinne dla osób pokrzywdzonych. Przez takie działania przyczyniono się do zwiększenia przestrzeni bezpieczeństwa dla osób dotkniętych przemocą lub innymi sytuacjami kryzysowymi, a tym samym podniesienia poziomu bezpieczeństwa społeczeństwa w Powiecie Ząbkowickim. OIK odpowiadał na wszystkie zgłoszone potrzeby w tym zakresie, stąd uznać należy, że cel główny założonej pracy został w pełni zrealizowany w roku 2015.
Celem nadrzędnym wszystkich podejmowanych działań było zmniejszenie zjawiska przemocy na terenie Powiatu Ząbkowickiego. Podporządkowane temu były działania doraźne i długofalowe, ambulatoryjne i hostelowe, terapeutyczne i interwencyjne. Ponadto do skuteczniejszego działania w obszarze przeciwdziałania i zapobiegania przemocy przyczyniły się również podejmowane wysiłki zmierzające do wzmocnienia współpracy służb i instytucji oraz rozszerzanie oferty profilaktycznej i edukacyjnej. W dalszej pracy konieczne jest jeszcze skuteczniejsze realizowanie oferty w zakresie psychoedukacji, warsztatów komunikacyjnych i wychowawczych oraz terapii rodzin, aby zwiększać poczucie bezpieczeństwa u dzieci przez wzrost stabilności rodzin, które będą miały szanse na naukę nowych, pozytywnych wzorców zachowania (szeroko rozumiana profilaktyka i edukacja).
Przez cały 2015 r. Ośrodek Interwencji Kryzysowej „Nadzieja” w Bardzie wraz z PIK-ami w Stoszowicach, Ziębicach i Ciepłowodach podjął 517 interwencji zarówno telefonicznych jak i osobistych. Pomocą zostało objętych 151 osób. W ramach jednej interwencji podejmowane były często różne działania. Najczęstszą formą pomocy dla klientów OIK były: pomoc psychologiczna i terapeutyczna, poradnictwo i wsparcie. Wszystkie podejmowane działania miały na celu spowodowanie odzyskania przez osobę w kryzysie zdolności samodzielnego działania i umiejętności radzenia sobie w różnych sytuacjach życiowych.
