Zdrowie (i choroby) wypisane w oczach

Oczy to zwierciadło duszy – mówi znane porzekadło. Okazuje się, widać w nich kondycję różnych części organizmu. Ten artykuł nie jest o irydologii, a o rozmaitych sprawdzanych naukowo hipotezach badawczych, dzięki którym, być może, lekarzom będzie łatwiej stawiać prawidłowe diagnozy – np. choroby Alzheimera, chorób serca, nerek czy innych zaburzeń.

Naukowcy z Boston University School of Medicine odkryli na przykład, że prowadzona z pomocą specjalnego skanera analiza białek w soczewce może wskazać biologiczny wiek człowieka. To o tyle ważne, że biologiczny wiek organizmu wyraźnie różni się od tego, który sugeruje liczba przeżytych lat.

Brak odpowiednich narzędzi klinicznych i metod pomiaru pozwalających ocenić tempo starzenia się danej osoby na poziomie molekularnym to istotna przeszkoda na drodze do zrozumienia procesu starzenia się oraz do utrzymania zdrowia na jak najwyższym poziomie przez całe życie. Soczewka zawiera białka, które kumulują zmiany związane ze starzeniem się. Białka soczewki można traktować jako zapis historii starzenia się każdej osoby. Nasz skaner może odczytać ten zapis, pokazując, w jaki sposób osoba starzeje się na poziomie molekularnym – wyjaśnia autor odkrycia prof. Lee E. Goldstein. Jego zdaniem nowe badanie może trafić do rutynowej diagnostyki, podobnie jak np. testy poziomu glukozy czy pomiary gęstości kości.

• Źrenica o sercu prawdę ci powie

Z kolei zespół z japońskiego Uniwersytetu im. Kitasato stwierdził, że obserwacja źrenicy pozwala określić ryzyko śmierci lub powrotu do szpitala wśród pacjentów z niewydolnością serca. Nasze wyniki sugerują, że analiza rejonu źrenicy jest nowatorskim sposobem identyfikacji pacjentów z chorobami serca o podwyższonym ryzyku zgonu lub ponownej hospitalizacji. Daje to możliwość lepszej interwencji i poprawy rokowań dla chorego – twierdzi autor pracy opublikowanej w piśmie „ESC Heart Failure” dr Kohei Nozaki. A na niewydolność serca cierpi aż 26 mln osób. Znalezienie lepszych sposobów identyfikacji pacjentów, którzy są bardziej narażeni na ponowną hospitalizację lub zgon, jest kluczowe – ocenia naukowiec. Jak wyjaśnia, niewydolności serca towarzyszą zaburzenia autonomicznego układu nerwowego, którego działanie można ocenić także, obserwując właśnie rozmiar źrenic. Test jest przy tym wyjątkowo łatwy do przeprowadzenia i całkowicie nieinwazyjny.

• Zdrowie nerek widoczne w siatkówce

Podobnie rzecz się ma z inną groźną i do tego podstępną chorobą. Chodzi o niewydolność nerek. Często mówi się o podstępności tego schorzenia, ponieważ przez długi czas, mimo następujących uszkodzeń narządu, może nie dawać objawów. Tymczasem, jak przekonują naukowcy z chińskiego Uniwersytetu im. Sun Jat-sena, stan siatkówki oka może wskazać ryzyko rozwoju niewydolności nerek. Badacze wykorzystują różnicę między faktycznym-biologicznym wiekiem siatkówki i wiekiem metrykalnym. Badanie z udziałem ponad 35 tys. osób pokazało, że każdy dodatkowy rok wspomnianej różnicy oznaczał 10-procentowy wzrost ryzyka zachorowania w czasie trwającej 11 lat obserwacji.

Podsumowując, można powiedzieć, że różnica wieku siatkówki, jako wskaźnik starzenia biologicznego, był istotnie powiązany z wystąpieniem niewydolności nerek i może mieć potencjał w identyfikacji osób o podwyższonym ryzyku jego wystąpienia. Konieczne są dalsze badania w celu sprawdzenia związku dynamicznych zmian wieku siatkówki z rozwojem niewydolności nerek, w celu oceny wartości predykcyjnej tej metody – zastrzegają naukowcy w pracy opublikowanej na łamach „American Journal of Kidney Diseases”.

 

• Choroba Alzheimera – szansa na szybką diagnozę z badania oczu?

Początkowo niezauważenie mogą też rozwijać się choroby neurodegeneracyjne, np. choroba Alzheimera. Jedną z głównych cech tego schorzenia są gromadzące się w mózgu złogi wadliwego białka o nazwie beta-amyloid. Okazuje się, że odkłada się ono także w siatkówce oka.

W niewielkim, pilotażowym badaniu, Naukowcy z University of California, San Diego zauważyli, że wspomniane, toksyczne białko można prawdopodobnie wykryć w oku, jeszcze zanim pojawią się typowe symptomy choroby. Posłużyliśmy się danymi na temat małej grupy ochotników uczestniczących w badaniu przesiewowym. Składała się ona ośmiu pacjentów. Uzyskane wyniki są zachęcające. Sugerują bowiem, że możliwe jest wykrycie początku, śledzenie postępów oraz badanie morfologii choroby Alzheimera – mówi autor eksperymentu prof. Robert Rissman. Oczywiście, zaobserwowany fenomen wymaga kolejnych, pogłębionych badań.

• Ile życia przed nami?

A może oko jest w stanie ujawnić najbardziej ogólne rokowania dla danej osoby, czyli pomóc oszacowaniu ryzyka zgonu? Naukowcy z Uniwersytetu im. Sun Jat-sena twierdzą, że tak. Na podstawie danych na temat 11 tys. ochotników wytrenowali sztuczną inteligencję do oceny ogólnego ryzyka zgonu na podstawie wspomnianej już różnicy w biologicznym wieku siatkówki i wieku wynikającym z liczby przeżytych lat. Tak nauczony system sprawdzili na grupie ponad 35 tys. osób i uzyskali wysoką dokładność. Okazało się przy tym, że każdy dodatkowy rok różnicy w wieku siatkówki i wieku metrykalnym zwiększał ryzyko zgonu z dowolnej przyczyny, w danym czasie o 2%, a z przyczyn innych niż nowotwory i choroby serca – o 3%.

Nasze wyniki wskazują, że różnica wieku siatkówki może stanowić potencjalny biomarker starzenia, który ściśle wiąże się z ryzykiem śmiertelności. Wskazują to na potencjał obrazu siatkówki, który można wykorzystać w przesiewowych badaniach, do oceny ryzyka. To z kolei oznacza możliwość wprowadzenia zawczasu odpowiednich interwencji – piszą naukowcy w swojej publikacji.

 

Źródła:

• Doniesienie na temat wieku biologicznego: https://www.eurekalert.org/news-releases/766139
• Doniesienie na temat pacjentów z niewydolnością serca: https://www.eurekalert.org/news-releases/539015
• Doniesienie na temat zdrowia nerek: https://www.eurekalert.org/news-releases/973442
• Doniesienie na temat choroby Alzheimera: https://www.eurekalert.org/news-releases/926164
• Praca naukowa na temat ryzyka zgonu: https://bjo.bmj.com/content/107/4/547

Poprzez: PAP MediaRoom / Serwis Zdrowie

Grafika: Krzysztof „Rosa" Rosiecki