„Pilnie kupię biografię” – kobieca narracja historii pewnego miasta

Nieistniejące już dzisiaj zakłady, które dawały pracę i kształtowały tożsamość lokalnej społeczności, stają się pretekstem do stworzenia opowieści o ludziach pomijanych we współczesnej narracji historycznej miasta.

Teatr pragnie przywrócić pamięć o cichych bohaterkach lokalnej społeczności wałbrzyskiej – pracownicach zakładów porcelany. Jesteśmy naocznymi świadkami, jak po latach walki z negatywnymi efektami koniunktury gospodarczej, tożsamość Wałbrzycha na nowo się konsoliduje. W publicznych narracjach nader często wraca się do „czarnego złota” – węgla, na którego wydobyciu opierała się lwia część gospodarki – w mieście powstał Pomnik Pamięci Górnictwa Wałbrzyskiego oraz dokonano rewitalizacji przestrzeni pokopalnianych. Natomiast w miejscu fabryk porcelany kłębią się gruzy, a przecież produkcja porcelany była drugą siłą napędową gospodarki miasta (tzw. „białe złoto Wałbrzycha”). Następuje powolne wymazywanie pamięci o tych przestrzeniach, a co za tym idzie – o ludziach, którzy tam pracowali.

„Pilnie kupię biografię” to spektakl, który w artystyczny sposób spróbuje oddać atmosferę pracy, świetności i upadku wałbrzyskich zakładów porcelany. Przedstawienie powstaje w ramach działań Kolektywu Dla Wyspy Håøya – Julii Baran (fotografki, uczestniczki warsztatów teatralnych), Janiny Chochłakiewicz (nauczycielki, uczestniczki warsztatów teatralnych), Joanny Łaganowskiej (aktorki), Nikoli Olszak (pedagożki teatru), Tomasza Jękota (dramaturga, kierownika lit.), Mikołaja Krzeszowca (aktora), Seba Majewskiego (autora tekstu, dyr. artystycznego) oraz Krzysztofa Popiołka (reżysera). Tekst jest dedykowany Majce Parczewskiej i Januszowi Byszewskiemu – twórcom i kuratorom Laboratorium Edukacji Twórczej przy Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie.

Twórcy pragną zwrócić uwagę, że próba budowania tożsamości historycznej Wałbrzycha bez uwzględnienia kobiecej narracji jest zwyczajnie niepełna i przekłamana. Tak zwana „druga połowa dziejów”, wydaje się pozostawać niedostępna. Pracownice zakładów porcelany nie mają swoich pomników, a ich historia bezpośrednio zanika wraz z upadkiem budynków, w których jeszcze do niedawna realizowały się zawodowo. „Pilnie kupię biografię” to spektakl, którego zadaniem jest zainicjowanie rozmowy o utraconym dorobku miasta. Przedstawienie operować będzie formułą mockumentu. Zderzać się tu będą historyczne fakty i mity. Wyblakłe świadectwa pamięci uczestników wydarzeń w fabrykach staną się kanwą do uchwycenia tak ważnych dla życia miasta chwil jak strajki w sierpniu 1980 roku czy przemiany gospodarczej lat 90. Artyści, wyczuwając olbrzymią społeczną potrzebę odzyskania historii „białego złota”, chcą powołać przestrzeń wymiany doświadczeń wszystkich osób, którym losy porcelany wałbrzyskiej były bliskie. W tym celu rozpoczęli zbiórkę „niechcianej”, często zdekompletowanej porcelany z domowych zasobów wałbrzyszan, połączonej z nasłuchiwaniem indywidualnych świadectw byłych pracownic zakładów lub ich bliskich.

Teatr Dramatyczny w Wałbrzychu chce odbudować utracone HER-story i wyrównać olbrzymi brak reprezentacji żeńskiej w opowieści o mieście. Projekt „Pilnie kupię biografię” wpisuje się również w obchody Roku Kobiet w Wałbrzychu. Wszystkie działania skupione wokół tematu porcelany opierają się zarówno na stworzeniu artystycznie ciekawych propozycji repertuarowych, jak i aktywizacji lokalnej społeczności. Spektakl „Pilnie kupię biografię” związany jest z cyklem działań międzynarodowego projektu „Historia znikania – scenograficzna dekonstrukcja pamięci”, opierającego się na współpracy Norweskiej Akademii Teatralnej (NTA) / Østfold University College, Teatru Dramatycznego im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu oraz Muzeum Hutnictwa w Chorzowie i realizowanego przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego.

Spektakl „Pilnie kupię biografię” – niedziela – 21 listopada 2021 – godz. 20:00 – Scena Kameralna – Teatr Dramatyczny im. J. Szaniawskiego – Wałbrzych

Foto: Tobiasz Papuczys