Pomoc społeczna definiowana jest w ustawie, jako instytucja polityki społecznej państwa mająca na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne środki, możliwości i uprawnienia”.
Pomoc społeczna służy wszystkim osobom, których egzystencja jest w jakikolwiek sposób zagrożona. Wszelka pomoc (społeczna instytucjonalna) udzielana jest w myśl zasady, według której w pierwszej kolejności wykorzystywane powinny być zasoby i możliwości własne osoby odbierającej pomoc. Instytucja pomocy społecznej świadczy tzw. usługi bezpośrednie, przeznaczone dla konkretnych jednostek. Opiera się na działaniach formalnie zorganizowanych. Jest to instytucja zatrudniająca wyspecjalizowany personel, realizujący cele i zadania w określonych strukturach organizacyjnych.
Na terenie Gminy Kamieniec Ząbkowicki realizacją zadań z zakresu pomocy osobom i rodzinom w celu przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych wyżej opisanych zajmuje się tutejszy Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, którego działalność oparta jest głównie na realizacji zadań wynikających z ustawy o pomocy społecznej, ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, ustawy o świadczeniach rodzinnych, ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, ustawy o systemie oświaty w części dotyczącej pomocy materialnej dla uczniów, ustawy o dodatkach mieszkaniowych i energetycznych, ustawy o wspieraniu i systemie pieczy zastępczej oraz Rządowego Programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania na lata” 2014-2020.
O pomoc mogą ubiegać się osoby, które spełniają warunki określone w ustawie o pomocy społecznej tj.:
- trudna sytuacja życiowa
- trudna sytuacja finansowa
PRAWO DO ŚWIADCZEŃ UZYSKUJĄ OSOBY, KTÓRYCH miesięczny dochód osoby lub rodziny ubiegającej się o pomoc nie może być wyższy od kwoty określonej w ustawie o pomocy społecznej:
- dla osoby samotnie gospodarującej, której dochód nie może przekraczać kwoty 542 zł
- dla osoby w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 456 zł
W ramach ustawy o pomocy społecznej udzielono:
- 393 świadczenia w postaci zasiłków stałych obejmując pomocą 39 rodzin. Zasiłek stały przysługuje osobie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności. Wydatkowane środki to kwota 169 711 zł (zadanie własne gminy w całości finansowane jest z budżetu państwa).
- Nadmienić pragnę również że za osoby pobierające zasiłki stałe i nieobjęte ubezpieczeniem zdrowotnym tutejszy ośrodek opłaca składki zdrowotne. W minionym roku 32 osoby były objęte ubezpieczeniem zdrowotnym- koszt należnych składek to 13 848 zł. (środki pochodzące z Budżetu Państwa)
- Udzielono 426 świadczeń w postaci zasiłków okresowych dla 101 rodzin, wydatkując kwotę 148 479 zł. Zasiłki przyznawane były w szczególności z tytułu bezrobocia, długotrwałej choroby i niepełnosprawności. (jest to również zadanie własne a środki zostały pozyskane z budżetu państwa)
- Nadto wypłacono 1 114 świadczeń w postaci zasiłków celowych, które przyznawane były w celu zaspokojenia niezbędnych potrzeb bytowych tj. żywność, leki i leczenie, zakup opału, dopłaty do energii elektrycznej, odzież i obuwie oraz na zakup artykułów szkolnych.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach przyznawane były zasiłki celowe specjalne. W skali roku 2014 przyznano 44 świadczenia dla 35 rodzin. (11 267 zł). Gmina pokryła również koszty związane z pochówkiem jednego z mieszkańców gminy Wydatkowana kwota to 235 931 zł. są to środki pochodzące z budżetu gminy
Ponadto w celu zaspokojenia codziennych potrzeb życiowych, opieki higienicznej oraz kontaktu z otoczeniem dla 12 osób świadczone były usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania. Usługami obejmowane są osoby, które z powodu wieku choroby lub innych przyczyn wymagają pomocy osób innych, a są jej pozbawione z powodu samotności lub niemożliwości zapewnienia jej przez rodzinę. Na tą formę pomocy wydatkowana była kwota 40 581 zł pochodząca z budżetu gminy. Dla 4 dzieci z autyzmem świadczone są specjalistyczne usługi opiekuńcze zgodnie z zaleceniami lekarza psychiatrę – świadczone są one przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym (np. logopeda, pedagog, terapeuta zajęciowy w zależności od zaleceń). Jest to zadanie zlecone finansowane są z budżetu Państwa- wydatki poniesione to 40 800 zł.
W przypadkach, osób które z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności nie mogą samodzielnie funkcjonować w środowisku, a dla których zapewniana przez rodzinę lub Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej opieka jest niewystarczająca – kierowane są do Domów Pomocy Społecznej. W 2014 roku 8 mieszkańcom naszej gminy dofinansowano pobyt w DPS- ie. Środki wydatkowane na ten cel wyniosły 178 323 zł są to środki z budżetu gminy.
W ramach ustawy o pomocy społecznej łączna pomoc w skali roku, która trafiła do osób i rodzin potrzebujących wyniosła 827 673 zł, z tego środki z budżetu gminy to kwota 454 835 zł.
Życie socjalne to nie tylko zadania z zakresu pomocy społecznej. Należy tu zwrócić uwagę, iż szereg świadczeń socjalnych realizowanych jest w oparciu o inne ustawy.
RZĄDOWY PROGRAM DOŻYWIANIE
Osoby i rodziny, których dochód przekracza kryterium dochodowe, ale nie przekracza 150% kryterium dochodowego korzystają z Rządowego Programu „Pomoc Państwa w zakresie dożywiania” w ramach którego realizowane są darmowe posiłki oraz świadczenia pieniężne na zakup posiłku lub żywności.
Koszt programu ogółem w roku 2014 wyniósł 190 632 zł z tego 78 632 zł to środki własne, pozostałe 112 000 zł to pozyskane środki z Budżetu Państwa. Rzeczywista liczba uczniów i dzieci przedszkolnych korzystających z posiłków w roku 2014 r. wyniosła 189 osób. Zasiłkami celowymi na przygotowanie posiłków objęto 157 rodzin, wydatkując kwotę 104 080 zł.
STYPENDIA
Niezależnie od powyższego niesiona jest również pomoc materialna dla uczniów w formie stypendium szkolnego o charakterze socjalnym. Pomoc udzielana jest uczniom w celu zmniejszenia różnic w dostępie do edukacji wynikających z trudnej sytuacji materialnej ucznia.
Stypendium szkolne otrzymują uczniowie znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej, wynikającej z niskich dochodów na osobę w rodzinie, w szczególności gdy w rodzinie tej występuje bezrobocie, niepełnosprawność, ciężka lub długotrwała choroba, wielodzietność, brak umiejętności wypełniania funkcji opiekuńczo – wychowawczych, alkoholizm.
Świadczeniami pomocy materialnej o charakterze socjalnym w postaci stypendium szkolnego objęto 133 uczniów z 68 rodzin. Na realizację powyższego zadania wydatkowano łącznie 111 654 zł, z tego 20 % tj. 22 332 zł to środki własne gminy, 80 % tj. 89 322 zł to dotacja celowa.
DODATKI MIESZKANIOWE I ENERGETYCZNE
Inną formą wsparcia osób i rodzin na terenie Gminy Kamieniec Ząbkowicki są dodatki mieszkaniowe, finansowane w całości ze środków budżetu gminy oraz dodatki energetyczne finansowane z budżetu państwa.
Przy przyznawaniu dodatków mieszkaniowych znaczenie ma powierzchnia normatywna i dochód w odniesieniu do najniższej emerytury ( 844,50) W omawianym okresie zrealizowano łącznie 832 świadczenia na kwotę 157 593 zł. Osoby korzystające z dodatków mieszkaniowych mają prawo do korzystania z dodatków energetycznych. Zrealizowano 104 świadczenia na kwotę 1 558 zł obejmując wsparciem 15 rodzin.
W myśl ustawy o świadczeniach rodzinnych w roku 2014 zrealizowano:
– 9 051 zasiłków wraz z dodatkami, wydatkując kwotę 900 012 zł (7 dodatków do zasiłków),
– 2 785 świadczeń opiekuńczych na kwotę 605 343 zł
Były to:
– zasiłki pielęgnacyjne 2 459 świadczeń na kwotę 376 227 zł
– świadczenia pielęgnacyjne 278 świadczeń na kwotę 205 214 zł
– specjalne zasiłki opiekuńcze 48 świadczeń na kwotę 23 902 zł
– wypłacono 53 osobom jednorazowe zapomogi z tytułu urodzenia dziecka na kwotę 53 000 zł.
23 osoby otrzymało zasiłek dla opiekuna wraz z wyrównaniem i odsetkami na kwotę 152 848 zł. Wyrównanie dotyczyło okresu od lipca 2013 do maja 2014.
Za osoby pobierające świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy oraz zasiłek dla opiekuna odprowadzane były:
– składki zdrowotne na kwotę 9 737 zł
– składki emerytalno rentowe na kwotę 78 261 zł
Realizowany był również Rządowy Program wspierania osób pobierających świadczenia pielęgnacyjne to jest dodatkowe 200 zł. (620 zł. + 200 zł.) Otrzymało je 28 osób na kwotę 55 600 zł.
W 2014 r. 81 osób uprawnionych z 52 rodzin korzystało ze świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Wypłacono 854 świadczenia na kwotę 296 350 zł.
ZESPÓŁ INTERDYSCYPLINARNY
Przy Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej działa Zespół Interdyscyplinarny, którego obsługę organizacyjno techniczną zapewnia GOPS. Zespół ma za zadanie m.in. diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie, opracowywanie i realizacja indywidualnych planów pomocy i inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc, a następnie monitorowanie sytuacji w tych rodzinach.
W ubiegłym roku zespół pracował z 26 rodzinami (z czego 6 niebieskich kart przeszło z roku 2013, 20 nowych kart wpłynęło w 2014). Odbyło się 11 spotkań grup roboczych zespołu ze sprawcami i ofiarami przemocy. Według stanu na 31 grudnia 8 spraw jest w toku postępowania, a pozostałe zostały zakończone (18).
KOLONIE
Corocznie dzieci z naszej gminy w okresie wakacyjnym wyjeżdżają na nieodpłatne kolonie. W 2014 roku 16 (szesnaścioro) dzieci wyjechało nad morze (był to Kołobrzeg i Pustkowo). Organizacja kolonii odbywa się przy współpracy z Kuratorium Oświaty we Wrocławiu
Pragnę zwrócić uwagę, iż jako jedna z nielicznych gmin za pośrednictwem Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w porozumieniu z Powiatowym Urzędem Pracy realizowała prace społecznie użyteczne w ramach Programu Aktywizacji i Integracji Społecznej dla 14-osobowej grupy. Celem programu było udzielenie kompleksowego wsparcia bezrobotnym oddalonym od rynku pracy oraz działania w zakresie integracji społecznej bezrobotnych służące kształtowaniu aktywnej postawy w życiu społecznym. W programie brały udział osób, które są klientami Ośrodka i mają ustalony III profil pomocy w Powiatowym Urzędzie Pracy w Ząbkowicach Śląskich. Osoby w ramach programu wykonywały prace społecznie użyteczne, oraz przeprowadzane były szkolenia, które miały na celu zmianę postaw, nabycie wiedzy, poprawę relacji interpersonalnych, umiejętność radzenia sobie z emocjami oraz kształtowanie aktywnej postawy. Łączny koszt realizacji PAI 10 831,14, z czego refundacja świadczeń przez PUP wynosi 4 860 zł.
PRACA SOCJALNA
Bardzo ważnym elementem pomocy jest podejmowanie działań, których celem jest dążenie do likwidacji trudnej sytuacji życiowej, a więc motywowanie osób i rodzin oraz wskazywanie możliwości rozwiązywania problemów we własnym zakresie. Działania o takim charakterze wchodzą w zakres prowadzonej przez pracowników socjalnych pracy socjalnej, obejmującej między innymi udzielanie informacji, porad, wskazówek i pomocy przy rozwiązywaniu szeregu trudnych spraw życiowych, poradnictwa i wsparcia. Jest to jedna z bardzo ważnych i pracochłonnych form pomocy, polegająca przede wszystkim na dotarciu do świadomości klienta, że pracownik socjalny chce i może mu pomóc, pod warunkiem, że on sam zaangażuje się w proces zmian. Pracownik socjalny często pełni rolę „pogotowia ratunkowego” będąc po części prawnikiem, psychologiem, pielęgniarką i doradcą czy po prostu cierpliwym słuchaczem.
Praca socjalna jest ukierunkowana na przywrócenie utraconej lub ograniczonej zdolności do samodzielnego funkcjonowania osoby lub rodziny. Każda osoba stojąca wobec problemów, których nie jest w stanie rozwiązać samodzielnie, ma prawo zwrócić się do Ośrodka o pomoc. Ośrodek służy wszystkim, których egzystencja jest w jakikolwiek sposób zagrożona.
Reasumując zgodnie z zasadami ustawowymi pomoc ukierunkowana jest głównie pod kątem zaspokojenia całości lub części niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin oraz zapewnienie przynajmniej minimum środków do godnej egzystencji. Zaznaczyć jednak należy, iż świadczenia pieniężne niezależnie od ich wielkości pozwalają jedynie łagodzić skutki ubóstwa. Podejmowane przez nas działania bezwzględnie mają na celu, aby pomoc trafiła do rodzin najbardziej jej potrzebujących.
Pragnę serdecznie podziękować przede wszystkim Panu Wójtowi za okazaną życzliwość, wyrozumiałość i dobroć wobec mieszkańców Gminy Kamieniec Ząbkowicki, którzy zawsze mogą liczyć na wsparcie i pomoc Pana Wójta. Dziękuję również wszystkim osobom i instytucjom, które współpracują z naszym ośrodkiem.
Agnieszka Tandereszczak
główna księgowa GOPS Kamieniec Ząbkowicki
