#MiejscaKultury Dolnego Śląska – Zamek w Roztoce

Jest połączeniem historii, pięknej architektury i urokliwej przyrody. Dzieje tej rezydencji sięgają XV wieku, jednak czasy jej świetności przypadają na wiek XIX. Otoczony parkiem krajobrazowym i pięknym ogrodem, służył nie tylko spotkaniom elit na salonach, ale w trakcie II wojny światowej, to właśnie tam składowano cenne zbiory muzealne i biblioteczne z regionu. Zamek w Roztoce to #MiejsceKultury Dolnego Śląska, z którym przychodzimy do was w dzisiejszej odsłonie naszego cyklu.

Roztoka to dolnośląska wieś w powiecie świdnickim, w gminie Dobromierz, w której jest największą miejscowością. Historia pałacu ulokowanego na terenie Roztoki sięga XV wieku. Zabytkowy zespół zamkowy składa się z okazałych budowli rezydencjonalnych położonych w otoczeniu parku krajobrazowego i ogrodu.

Historia Zamku w Roztoce

Od końca XV wieku do końca II wojny światowej była to siedziba hrabiowskiej linii śląskiego rodu von Hochberg. Przybyli oni na Śląsk z Miśni u kresu XIII wieku.

W wieku XIV w Roztoce istniał zamek nawodny. W 1374 roku jako właściciel majątku rycerskiego wzmiankowany był Hentschel von Reibnitz. Według źródeł, jego potomek Christoph II sprzedał Roztokę na początku 1497 roku Conradowi I von Hochberg, staroście zamku grodzieckiego i księstwa świdnicko-jaworskiego. Po śmierci Conrada zamek przeszedł w ręce jego syna – Georga, który wprowadził tam religię protestancką.

XVI wiek to czas zmian wystroju na renesansowe. Zamek przebudowano właśnie w tym stylu. Zapiski z czasów wojny trzydziestoletniej wskazują na dwa murowane domy otoczone fosą. Jeden z nich należał do Conrada, a drugi do jego brata Christopha.

W 1725 roku, za panowania Hansa Heinricha III renesansowy zamek zmienił się w barokową rezydencję. Przypuszcza się, że autorem przebudowy był pracujący równolegle na Zamku Książ architekt Feliks Anton Hammerschmidt.

Z tego czasu zachowała się bryła zamku z wieżą od strony południowej oraz reprezentacyjne, sala balowa składająca się z dwóch kondygnacji. Na okres ten przypada także utworzenie ogrodu, zgodnie z bardzo modną wówczas na salonach francuską sztuką ogrodową.

Po bitwie zwyciężonej przez armię pruską pod Dobromierzem w 1745 roku, obiekt ten na swoją kwaterę wybrał król Fryderyk II. Legenda głosi, że był tak zachwycony ogrodem, że spał w namiocie pod gołym niebem. Na pamiątkę pobytu w pałacu, król podarował ówczesnemu właścicielem zamku Hansowi Heinrichowi IV swój portret, który do 1945 roku był najcenniejszą ozdobą zamkowych wnętrz.

XIX wiek – czas świetności Pałacu w Roztoce

Największy rozkwit Zamku w Roztoce przypada na XIX w. Obecny kształt i wystrój miejsce to zawdzięcza gruntownej przebudowie w II połowie XIX wieku. Za remont najprawdopodobniej odpowiadał architekt Hochbergów – Olivier Pavelt. To właśnie wtedy elewacje zostały zmienione, jednocześnie zostawiając nienaruszoną bryłę. Nowy wystrój zyskały także wnętrza. Drogie gobeliny, boazerie, kosztowne sztukateria i malowidła cieszyły oko mieszkańców i gości. W tym okresie powstał także angielski rozległy park krajobrazowy.

Hrabia Bolko von Hochberg to jedna z najznamienitszych postaci w dziejach tego rodu. W 1858 roku odziedziczył Zamek w Roztoce oraz Zamek-Wierzchowice koło Milicza. Za jego czasów ród zaliczał się do najbardziej wpływowych i majętnych elit pruskiej arystokracji i był wtedy na szczycie swojej potęgi.

II wojna światowa – trudny czas także dla kultury

W czasie II wojny światowej właścicielem obiektu był hrabia Hans Heinrich XVIII. W 1942 roku musiał on udostępnić część zamku na potrzeby Wermachtu. Pomieszczenia rezydencji wykorzystano jako składnicę muzealną dla cennych książek i archiwaliów m.in. z Pruskiej Biblioteki Państwowej, archiwów i bibliotek wrocławskich oraz bezcennych obrazów ze Śląskiego Muzeum Sztuk Pięknych we Wrocławiu.

Prawie 450-letnia historia Hochbergów w Roztoce zakończyła się w lutym 1945 roku. Pałac uległ wówczas uszkodzeniu, a jego wyposażenie zostało ograbione.

Współczesne losy Zamku w Roztoce

Od 1945 do 1973 roku zamek należał do Huty Pokój z siedzibą w Rudzie Śląskiej. Następnie do 1989 roku gospodarzami były Zakłady Kuziennicze i Maszyn Rolniczych „Agromet” z Jawora. Później rezydencja przeznaczona została na potrzeby Ochotniczego Hufca Pracy, po którego rozwiązaniu urządzono hotel robotniczy służący 30 rodzinom.

W 1990 roku zabytek przejęła Gmina Dobromierz, by w 1992 sprzedać go osobie prywatnej. Aktualni właściciele dokładają dużych starań, by przywrócić dawny urok i tchnąć powiew świeżości w zabytkowe mury pałacu.

Obecnie trwa kompleksowa rewitalizacja tego wyjątkowego w regionie miejsca. Fundacja Zamek Roztoka – ocalić od zapomnienia udostępniła do zwiedzania dawny zamek rodu von Hochberg.

28 ton złota, a największym skarbem jest zamek – powiedziała nam właścicielka obiektu.

Ciekawostką związaną z tym miejscem jest historia z 2020 roku, kiedy to media obiegła informacja, że na podstawie ujawnionych zapisków z dziennika Egona Ollenhauera – oficera SS, na terenie zamku mogą być ukryte spore ilości złota, biżuterii i monet. Skarb ma znajdować się na dnie studni i może być warty ponad 5 miliardów złotych.

Sara Hass
Opracowanie na podstawie: www.zamekroztoka.pl, Dolnośląska Organizacja Turystyczna, dolnyslask.travel