160 lat temu Ząbkowice Śląskie strawił wielki pożar, w który życie i zdrowie straciło wielu mieszkańców, a ogień pochłonął domostwa i wiele cennych przedmiotów. 30 dni później powstała grafika starannie ukazująca ogrom zniszczeń. 21 kwietnia 2018 r., czyli 3 dni temu ząbkowiczanie uczcili pamięć ofiar tamtych zdarzeń i uczestniczyli w sympozjum poświęconym historii miasta przed i po wielkim pożarze z 24 kwietnia 1858 r. Dokładnie dzisiaj przypada smutna, ale też inspirująca rocznica pożogi, jaka dotknęła nasze miasto.
O poruszającej historii 730-letniego miasta była mowa rok temu podczas, relacjonowanej przez nasz portal, konferencji popularno-naukowej „Wokół dziejów miasta”. Organizatorzy wydarzenia sprzed roku, postanowili podtrzymać cenną inicjatywę i w minioną sobotę mieliśmy okazję uczestniczyć w zapowiadanej przez nasz portal drugiej edycji całodziennego spotkania skupionego wokół historii Ząbkowic Śląskich w bardzo szerokim ujęciu, profesjonalnie opracowanym i jednocześnie interesująco podanym formacie. Cezurą kalendarzową, jaka stała się kontekstem serii wykładów, otwarcia wystawy, a przede wszystkim odsłonięcia pamiątkowej tablicy, był wielki pożar miasta z 1858 r.
Akcentem szczególnym całodziennego wydarzenia było otwarcie wystawy grafik i malarstwa ukazujących Ząbkowice Śląskie tak, jak miasto wyglądało od połowy XVIII wieku do połowy wieku XIX. „Zanim umarło miasto” – tytuł wystawy dość znamienny, bo na bogatej ekspozycji dostępnej dla zwiedzających w Izbie Pamiątek Regionalnych, można zobaczyć niezwykłą urodę, planowanie przestrzeni i troskę o estetykę naszego miasta, zanim uległo ono katastrofie, jaką niewątpliwie był wielki pożar. Zbiór wizualizacji, jakiego dotąd w jednym miejscu nie mogliśmy oglądać doskonale komponuje się z prezentowanym niedawno, co relacjonowaliśmy w naszym portalu, fascynującym albumem „Ząbkowice Śląskie. Historia zaklęta w obrazach”. Autorem wydanej niedawno kolekcji unikatowych fotograficznych ujęć miasta z przełomu XIX i XX wieku jest Kamil Pawłowski, który był również inicjatorem i animatorem sobotniego sympozjum. Jednym z najbardziej przykuwających uwagę eksponatów wystawy jest panoramiczna grafika wykonana 30 dni po wielkim pożarze, którą pokazaliśmy w postaci zdjęcia sferycznego w naszym serwisie #dzieje_się_teraz
Tuż po otwarciu i zaprezentowaniu wystawy, odbyła się ceremonia odsłonięcia tablicy upamiętniającej dramatyczne zdarzenia i ofiary poniesione przez mieszkańców w wyniku wielkiego pożaru sprzed 160 lat. Najpierw duchowny ewangelicki odczytał psalm, którego treść symbolicznie wyrażała duchowe doświadczenie niepokoju i lęku o przyszłość. Był to nawiązanie do bólu i przerażenia, z jakim uporać się musieli ząbkowiczanie, których miasto niemal całkowicie spłonęło w 1858 r. Następnie duchowni katoliccy odmówili modlitwę „Ojcze nasz…”, aby objąć duchową pamięcią wszystkich, którzy zginęli w trakcie pożaru. Nastąpiło odsłonięcie tablicy, w czym obok duchownych brali udział burmistrz Marcin Orzeszek oraz Kamil Pawłowski, który położył u stóp tablicy wiązankę kwiatów.
Konferencja „Wokół dziejów miasta II” odbywała się w ratuszu. Tam nastąpiła jej inauguracja, której dokonali wspólnie Helena Wolnik-Kliber – dyrektor miejskiej książnicy oraz Kamil Pawłowski, który ponadto wygłosił pierwszy z zaplanowanych referatów. „Gott half – Gott hilf. Wielki pożar Ząbkowic Śląskich w świetle źródeł i relacji.” Po przerwie, w czasie której odbyło się odsłonięcie tablicy i udostępnienie wystawy w Izbie Pamiątek Regionalnych, miała miejsce seria kolejnych ciekawych prezentacji. Mgr Karolina Wojtucka opowiedziała o procesach o czary w XVII-wiecznym mieście Frankenstein. Na temat miejsc i urządzeń służących egzekwowaniu kar mówił z kolei dr Daniel Wojtucki. Jak wyglądała zabudowa mieszkalna w naszym mieście przed dniem pożaru i na tle podobnych lokacji w innych pobliskich miastach, referował mgr Radosław Gliński. Dzieje ząbkowickiej poczty do 1945 r. były tematem wystąpienia dra Bartosza Grygorcewicza. Natomiast mgr Ryszard Len miał wykład pt. „Robinson z krainy Frankensteina, czyli o ikonografii ziemi ząbkowickiej”. Zupełnie nieznany dotąd obszar ząbkowickiego narciarstwa w latach 20. XX wieku ukazał w swojej prelekcji dr hab. Tomasz Przerwa. Bardzo intrygujący był wykład mgr Ewy Pazdioary „Ziemia Ząbkowicka w relacji z podróży Johanna Wolfganga Goethego”. Na zakończenie o muzyce w ząbkowickich kościołach i klasztorach w świetle zachowanych muzykaliów opowiedziała mgr Ludmiła Sawicka.
Jak więc widać rozległość tematyczna i zróżnicowanie w czasie omawianych kwestii, dostarczyło wytrwałym słuchaczom mnóstwa ciekawych informacji. Być może stanowić też będzie kanwę wydania kolejnej pracy zbiorowej podsumowującej dorobek tegorocznej konferencji, podobnie jak miało to miejsce w 2017 r., o czym pisaliśmy w naszym portalu. Rzecz jasna, wielu uczestników pytało o trzecią edycję sympozjum o pięknej i bogatej historii naszego miasta. Póki co, słowa wdzięczności należą się tym, którzy zaaranżowali tegoroczne spotkanie.