Tydzień temu rozpoczęliśmy cykl poświęcony rodom, których przedstawiciele byli z nią bardziej lub mniej związani z naszym mikroregionem. Niektóre z tych postaci zapisały się w …owocach.
W porządku chronologicznym przedstawiamy owoce, noszących nazwy osób z królewskich rodów: Orańskiego-Nassau i Hohenzollernów, oraz arystokratycznej już wtedy, hrabiowskiej, choć od dawna związanej z hrabstwem kłodzkiej rodziny szlacheckiej – Althannów. Dzisiaj odcinek poświęcony temu ostatniemu z rodów.
2. Renkloda hr. Althanna/Graf Althanns Reneklode, ok. 1855
Althannowie to rodzina szlachecka z Dolnej Bawarii, gdzie występują od 1129 r., mocno potem rozgałęziona w Austrii, Czechach, w hrabstwie kłodzkim i Chorwacji, na Morawach i na Węgrzech. Wszędzie tam mieli swoje siedziby. Członkowie rodu pełnili liczne urzędy ziemskie, dworskie i kościelne i to właśnie ze służbą na dworze i w armii cesarskiej wiązał się ich awans społeczny. Otrzymując w 1810 r. dziedziczny tytuł hrabiów Rzeszy weszli w szeregi arystokracji, zaliczając się do jednej z najważniejszych rodzin w całej monarchii austriackiej. Z Kłodzczyzną związany był Michał Wenzel von Althann (1630–1686), cesarski ambasador, tajny radca, komendant twierdzy kłodzkiej. W 1680 r. został starostą (landeshauptmannem) hrabstwa kłodzkiego. Do Althannów należały majoraty w Międzylesiu, Roztokach i Wilkanowie, gdy w 1684 r. zakupił zamek Szczerba i ziemie wokół Stronia Śląskiego utworzył tzw. klucz stroński. Gdy rodzina skoncentrowała swoje zainteresowania na innych majątkach, klucz odkupił inny hrabia Rzeszy, cesarski feldmarszałek Georg Olivier von Wallis (1673–1744). Najmłodszy syn starosty, Michał Friedrich von Althann (1680–1734) był biskupem Vácu i Veszprém na Węgrzech, kardynałem oraz wicekrólem Neapolu i Sycylii. Althannowie do 1945 r. pozostali właścicielami Międzylesia, Wilkanowa i Roztok, oraz leżących w Czechach, ale niedalekich Králík. Mieli liczne dobra w wielu krajach, m.in. czeskie dobra w Svojšicach koło Kolina (30 km na wschód od Pragi, kraj środkowoczeski), którymi ta arystokratyczna rodzina władała w latach 1738–1923.
Tu właśnie z pestki Renklody Zielonej Wielkiej, w latach 50. XIX w. została wyhodowana, Śliwa Renkloda hr. Althanna. Jej twórca, ogrodnik J. Procházka, dał odmianie nazwę na cześć pracodawcy, hrabiego Michaela Josepha Althanna (1798–1861) . Tę jednak odmianę nazywa się rozmaicie: w Czechach, skąd pochodzi, Renkloda Procházki, Śliwa Althanna, czy po ludowemu ryngle (renkloda). W innych krajach stosuje się nazwy bliskie oryginałowi, takie jak Count Althann’s Gage w Wielkiej Brytanii, Reine Claude Althann w Danii, Graf Althanns Reneklode w Niemczech. W Svojšicach, jak i w Kamieńcu Ząbkowickim, szczep powstał w cieniu barokowego pałacu, przebudowanego przez Althannów w stylu rokoko, a bezpośrednio przed wyhodowaniem renklody, w stylu klasycyzmu. Był też browar i 10-hektarowy park. Choć renkloda pochodziła z Czech, to hrabia Althann miał ścisłe związki z hrabstwem kłodzkim. Michael Joseph von Althann (1798–1861), baron na Goldburgu zu Murstetten był posiadaczem ziemskim i politykiem. Dzięki majoratowi Międzylesie był dziedzicznym członkiem pruskiej Izby Panów (od 1856), a dzięki innym posiadłościom krótko również Izby austriackiej po jej powstaniu w 1861 r. Po stryju Michaelu Johannie von Althannie (1757–1815) miał tytuł granda Hiszpanii I klasy , tytuł najwyższej hiszpańskiej arystokracji, a w arcyksięstwie Austrii chorążego i krajczego . Z hrabiną Eleonorą von Hartig miał dwóch synów, zmarłych przed nim. Sam zmarł w Międzylesiu. W związku z tym jego młodszy brat Michael Karl został spadkobiercą wszystkich majętności obejmujących wspomniane dobra kłodzkie, majoraty Zwentendorf i Murstetten (Austria), Svojšice i Králíky (Czechy).
Opis odmiany:
Renkloda hr. Althanna ze względu na doskonały smak i ładny wygląd owoców rozpowszechniła się szybko. Jest odmianą bardzo cenioną, także we wszystkich rejonach uprawy śliw w Polsce. Drzewo rośnie średnio silnie, tworząc koronę kulistą nieco spłaszczoną, niezbyt rozgałęzioną, dość zwartą, kwitnie średnio wcześnie. Odmiana średnio wytrzymała na mróz. Owoce atakowane są przez osy. Śliwki są średniej wielkości lub duże, o ciężarze 32–40 g, kuliste, o średnicy 4 cm. Szypułka długości około 1,7 cm, zielona. Skórka żółta, pomarańczowa lub różowa, u owocu całkowicie dojrzałego pokryta w większej jego części intensywnym rumieńcem czerwonym, fioletowym lub fioletowo-brunatnym. Gruba, dobrze odchodzi od miąższu. Na skórce silny, niebieskofioletowy nalot i liczne, drobne, szare cętki z czerwonawą obwódką. Miąższ pomarańczowy lub złotożółty, luźny, czysty, o przyjemnym, korzennym smaku, dobrze odchodzący pestki. Owoce dojrzewają od końca sierpnia do początku września. Transport znoszą źle, dlatego należy je zrywać na parę dni przed dojrzeniem. Jest to bardzo cenna odmiana zarówno deserowa jak i na kompoty. Wielkość i smak owoców zależą w dużym stopniu od warunków klimatycznych i glebowych, można uprawiać ją w sadach i ogrodach przydomowych, ale na glebach żyznych i wilgotnych oraz na stanowiskach osłoniętych.
C.D.N.
Henryk Grzybowski
