W Polsce funkcjonuje prawie 40 parków kulturowych, z tego dwa w powiecie ząbkowickim (Srebrna Góra i Kamieniec Ząbkowicki). Trzecim może być park kulturowy w Henrykowie. Tę inicjatywę podjęła gmina Ziębice wspólnie z Nadleśnictwem Henryków.
Park Kulturowy Opactwa Cystersów i Zabytkowego Parku w Henrykowie to pomysł, jaki podjęto pod koniec 2018 r., o czym informowaliśmy w naszym portalu. Park ma obejmować nie tylko klasztor pocysterski, ale również park z zabytkowym drzewostanem i zabudowania, które w przyszłości mają służyć obsłudze ruchu turystycznego i działalności edukacyjno-kulturalnej. Zgodnie z planem zakończenie prac przy utworzeniu parku kulturowego możliwe jest przed obchodami 750-rocznicy zapisania pierwszego polskiego zdania w Księdze Henrykowskiej, które planowane są na połowę czerwca 2020 r.
W konspekcie programu utworzenia henrykowskiego parku kulturowego podkreśla się, że zdecydowanie wzrosną możliwości eksponowania dziedzictwa kulturowego, ochrona widoków oraz harmonijne uzupełnianie historycznego układu urbanistycznego. Obszar parku wyznaczy strefę ochrony funkcjonalnej oraz kompozycji krajobrazu i zakomponowanej zieleni. Celem jest także koordynowanie działań związanych z pozyskiwaniem funduszy na prace zabezpieczające, remontowe zabytków i kompleksową rewaloryzację krajobrazu. Równie ważnym aspektem ma być ograniczanie niekorzystnego wpływu nośników reklamowych na ład przestrzeni publicznych. I wreszcie powstać ma zintegrowany plan promocji Henrykowa i aktywne zarządzanie całym zasobem parku.
W minioną sobotę w siedzibie Nadleśnictwa Henryków odbyły się konsultacje społeczne na temat idei i praktycznych aspektów związanych z mającym powstać parkiem kulturowym. W trakcie kilkugodzinnego spotkania rozmawiano o funkcjonowaniu parków kulturowych w Polsce. Przedmiotem jednego z referatów były walory historyczne i krajobrazowe terenu całego byłego opactwa cysterskiego w Henrykowie. Analizowano także szanse i zagrożenia związane z ustanowieniem parku – także pod kątem potencjalnych inwestycji prywatnych lub biznesowych w Henrykowie oraz w pobliżu tej miejscowości. Debatowali eksperci tworzący dokumentację niezbędną do ustanowienia parku kulturowego, samorządowcy i mieszkańcy.
Przebieg dyskusji nie był ukierunkowany na konkluzję, bardziej chodziło o zebranie opinii i oczekiwań wokół mającego powstać obszaru ochrony krajobrazu. Uczestnicy wypełnili także ankietę, w które w otwartych pytaniach mogli wyrazić poglądy o mocnych i słabych stronach oraz szansach i zagrożeniach, jakie dostrzegają w związku z utworzeniem parku. Zespół ekspertów i ziębiccy urzędnicy teraz będą pracować nad opracowaniem całego konceptu i zapewne w niedługim czasie rada gminy Ziębice będzie rozpatrywać projekt deklaratoryjnej uchwały w sprawie powołania Park Kulturowy Opactwa Cystersów i Zabytkowego Parku w Henrykowie.
Parki kulturowe są jedną z form ochrony przestrzeni historycznie ukształtowanej w wyniku działalności człowieka, zawierającej wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze. Obszar taki wyznacza i formalną strukturę ustala rada gminy po zasięgnięciu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków. Celem utworzenia parku kulturowego jest zintegrowana ochrona wyjątkowych wartości kulturowych i krajobrazowych wraz z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej. Uchwała rady gminy określa nazwę parku kulturowego, jego granice i sposób ochrony, a także zakazy i ograniczenia. Tak definiuje zasady ustanawiania parków krajobrazowych ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 2003 r.
