W 2020 r. w Unii Europejskiej zmarnowano 127 kg żywności w przeliczeniu na jednego mieszkańca, z tego najwięcej, bo aż 70 kg jedzenia zamieniło się w śmieci w gospodarstwach domowych, najmniej – w restauracjach i handlu detalicznym – podał Eurostat.
Całkowita ilość zmarnotrawionej żywności na poziomie UE to w 2020 r. – według Eurostatu prawie 57 mln ton świeżej masy. Z tego ponad 31 mln ton to żywność zmarnowana w gospodarstwach domowych, co stanowi 55% całości pomiaru. Na drugim miejscu znalazły się przetwórstwo i produkcja (18%), gdzie ilość zmierzonych odpadów żywnościowych wyniosła nieco powyżej 10 mln ton świeżej masy. Pozostała część, stanowiąca jedną czwartą całkowitego marnotrawienia żywności, pochodziła z sektora produkcji podstawowej (uprawa i hodowla) – 6 mln ton, czyli 11% całkowitej ilości odpadów żywnościowych.
Stosunkowo najmniej jedzenia zmarnowano w restauracjach i usługach gastronomicznych (ponad 5 mln ton, 9%) oraz sprzedaży detalicznej i innej dystrybucji sektora spożywczego (ponad 4 mln ton, 7%). Według szacunków Eurostatu, zmarnowane jedzenie może stanowić 10% całej żywności dostarczanej konsumentom w Unii Europejskiej.
Polska wytworzyła w 2020 r. ok. 4 mln ton świeżej masy odpadów żywnościowych. Dla porównania, na czele niechlubnej listy znalazły się Niemcy – blisko 11 mln ton zmarnowanej żywności, Francja – 9 mln ton, Włochy – ponad 8,6 mln ton. W przeliczeniu zaś na jednego mieszkańca w Polsce było to 106 kg zmarnotrawionej żywności, w Niemczech 131 kg, we Francji 133 kg, we Włoszech 146 kg.
W naszym kraju, tak samo jak w średniej unijnej, najwięcej jedzenia zmarnowano w gospodarstwach domowych – ponad 2,2 mln ton, co w przeliczeniu na jednego mieszkańca stanowi 60 kg wyrzuconego jedzenia.
W produkcji podstawowej zmarnowano w Polsce ponad 670 tys. ton żywności (średnio 18 kg w przeliczeniu na mieszkańca), prawie 545 tys. ton żywności zamieniło się w odpady w przetwórstwie i produkcji (14 kg na mieszkańca), ponad 320 tys. ton w sprzedaży detalicznej i innej dystrybucji (8 kg na mieszkańca), a ponad 190 tys. ton w restauracjach i usługach gastronomicznych (5 kg na mieszkańca).
W tabeli Eurostatu brak jest danych dla: Belgii, Łotwy, Malty i Rumunii. Dane dla Czech, Litwy, Portugalii i Szwecji są szacunkowe. Eurostat zastrzega też, że dla interpretacji danych istotne jest, iż kraje o liczbie mieszkańców poniżej 10 mln, będące eksporterami netto surowców i produktów spożywczych, wykazują duże ilości odpadów żywnościowych, zwłaszcza w sektorze przetwórstwa i produkcji. Do krajów takich należy np. Dania, która – według tabel Eurostatu – jest na drugim miejscu pod względem ilości odpadów żywnościowych przypadających na jednego mieszkańca. W 2020 r. było to aż 221 kg (całkowita masa to ponad 1,2 mln ton), z czego na przetwórstwo i produkcję przypadły 102 kg. Na 1 miejscu pod względem zmarnowanej żywności w przeliczeniu na jednego mieszkańca znalazł się z kolei Cypr z liczbą 397 kg. Z tego na sektor przetwórstwa i produkcji przypadło 190 kg. Całkowita masa odpadów żywnościowych wygenerowanych na Cyprze wynosiła zaś w 2020 r. 354 tys. ton. Rok 2020 był pierwszym rokiem sprawozdawczym w ramach ogólnounijnego monitorowania poziomów marnotrawienia żywności. Biorąc pod uwagę skutki tego zjawiska dla środowiska i gospodarki, zapobieganie marnotrawieniu żywności jest jednym z priorytetowych działań UE dotyczących gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ).
Działania umożliwiające przejście polskim przedsiębiorstwom na GOZ finansowane będą w programie Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko na lata 2021-2027 (FEnIKS), który jest największym krajowym programem w całej UE. Łączna kwota przeznaczona w nim na inwestycje i przedsięwzięcia to prawie 29,3 mld euro, z czego 24,1 mld euro z funduszy UE – 12,9 mld euro z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz 11,2 mld euro z Funduszu Spójności. Komisja Europejska zatwierdziła go na początku października. Jak czytamy w dokumencie opisującym strategię nowego programu, „szczególnym rodzajem produktów, które są źródłem powstawania odpadów, a których marnotrawienie jest sprzeczne z koncepcją GOZ, jak i normami etycznymi, są produkty żywnościowe”.
Planowane jest podjęcie działań (w formie projektów pilotażowych) w celu zapobiegania powstawaniu odpadów żywności poprzez wykorzystanie niesprzedanych produktów spożywczych lub produktów spożywczych o krótkim terminie przydatności do spożycia. Wsparcie, kierowane m.in. do banków żywności i organizacji pozarządowych, dedykowane będzie na rozwój infrastruktury technicznej procesów logistycznych związanych z pozyskaniem, magazynowaniem i dystrybucją niesprzedanych lub niespożytych artykułów żywnościowych. Dzięki czemu powstaną dodatkowe możliwości zagospodarowania żywności zagrożonej zmarnowaniem, która trafi do osób jej potrzebujących – zakłada program FEnIKS.
Wspierana ma być też promocja „idei zrównoważonej konsumpcji oraz efektywnego wykorzystania żywności w gospodarstwach domowych” tzw. zero waste. Unia Europejska stawia sobie za cel, by – w kontekście ONZ-owskiego celu zrównoważonego rozwoju – do roku 2030 zmniejszyć o połowę ilość marnotrawionej żywności (w przeliczeniu na jednego mieszkańca).
Poprzez: PAP MediaRoom
